Dam też do wikipedii, bo hasło jest żałosne. Rozmiary są na podstawie centrozaura. Proszę o przetłumaczenie podkreślonych fragmentów.____________________________________________________________
Monoclonius (monoklonius)
Długość: 5-6 m (??)
Masa: 3-4 tony (??)
Miejsce występowania: Stany Zjednoczone: formacja Judith River - stan Montana
Czas występowania: 78-74 Ma
Klasyfikacja:
Ornithischia
Genasauria
Cerapoda
Marginocephalia
Ceratopsia
Neoceratopsia
Ceratopidsidae
Centrosaurinae
Wstęp
Nazwa tego dinozaura znaczy "jeden trzonek" i odnosi się do budowy zębów, a nie jak się powszechnie sądzi do pojedynczego rogu na nosie.
Obecnie uważa się pierwotny materiał typowego gatunku za niediagnostyczny. Na podstawie cech kości ciemieniowej (znajdującej się na górnej części kryzy), która ma prosty brzeg i jest dość cienka uważa się, że są to szczątki właśnie niewyrośniętego osobnika, gdyż to cechy powszechne u niedorosłych przedstawicieli Centrosaurinae .
Historia taksonomii monokloniusa
Monoclonius został nazwany przez Edwarda Drinkera Cope'a jako trzeci z odkrytych ceratopsów (po rodzajach Agathaumas i Polyonax). Cope odkrył większość szkieletu ceratopsa w roku 1876 w Montanie i opisał go jako hadrozauryda. Brakowało tylko stóp i końca rogu, a strukturę, która była jego podstawą nie rozpoznał jako róg.
Po opisaniu przez O. C. Marsha w roku 1889 rodzaju Triceratops, Cope przeanalizował ponownie szczątki Monoclonius i zaliczył do tego rodzaju jeszcze trzy inne gatunki, charakteryzujące się posiadaniem jednego długiego rogu nosowego. Później John Bell Hatcher kontynuował poświęconą ceratopsom monografię Marsha. Przebadał typowy okaz M. crassus i uznał, że jedyną częścią czaszki, którą można zaliczyć do tego osobnika (cały był nieartykułowany) jest lewa połowa kości ciemieniowej (znajdującej się na górnej części kryzy). Nie mógł natomiast żadnej z kilku kości łuskowych (znajdujących się po bokach kryzy) zaliczonych poprzednio do typowego osobnika. Stwierdził także, że róg nadoczny nie należy do tego okazu.
Po publikacji Cope'a miała miejsce tendencja do opisywana wszelkiego materiału z warstw Judith River jako Monoclonius. Pierwsze dinozaury odkryte w Kanadzie to trzy ceratopsy opisane w 1902 roku przez Lawrence'a Lambe podstawie niekompletnych czaszek. Wszystkie zaliczono do radzaju Monoclonius jako nowe gatunki.
W 1904 roku Lambe opisał rodzaj Centrosaurus na podstawie materiału zaliczonego dwa lata wcześniej do monokloniusa. Nowe okazy zebrane przez Charlesa H. Sternberga przypieczętowały odrębność dwóch rodzajów. W 1914 Barnum Brown dokonał rewizji monokloniusa i centrozaura, unieważniając wszystkie gatunki rodzaju Monoclonius, oprócz typowego M. crassus. Uznał on, że holotyp monokloniusa pochodzi od starego osobnika i został uszkodzony przez erozję, a także zsynonimizował oba zwierzęta. Rok później Lambe odpowiedział Brownowi w nowym artykule będącym rewizją grupy Ceratopsia. Dla M. dawsoni ustanowił nowy rodzaj - Brachyceratops, a dla M. sphenocerus - Styracosaurus. Materiał należący do gatunku typowego natomiast uznał za niediagnostyczny, głównie za sprawą uszkodzeń oraz braku rogu nosowego. Lambe przydzielił ustanowiony przez Browna M. flexus do Centrosaurus apertus - typowego gatunku centrozaura. Brown w kolejnej pracy o centrozaurynach z Alberty po raz pierwszy opisał kompletny szkielet ceratopsa, którego nazwał Monoclonius nasicornis i opisał jeszcze jeden gatunek tego rodzaju - M. cutleri.
Zagadnienie pozostawało nierozstrzygnięte przez wiele następnych lat, do czasu gdy Richard Swann Lull opublikował pracę "Revision of Ceratopsia" (Rewizja ceratopsów) w roku 1933. Znalazły się w niej wszystkie znane wtedy ceratopsy. Lull opisał kolejnego osobnika z Alberty oznaczonego YPM 2015 jako Monoclonius (Centrosaurus) flexus i uznał Centrosaurus za młodszy synonim Monoclonius, jednak wyraźnie różny od centrozaura aby otrzymać rangę podrodzaju. Ten okaz jest wystawiony w Yale's Peabody Museum w ciekawy sposób - lewa połowa to szkielet a prawa to rekonstrukcja przyżyciowa. Charles M. Sternberg, syn Charles H. Sternberga, w roku 1940 stanowczo stwierdził obecność podobnych do monokloniusa form w Albercie. Nie znaleziono natomiast żadnych nowych osobników od roku 1876 w Montanie. Sternberg wskazał różnice zatwierdzające odrębność obu rodzajów. Rodzaj Monoclonius jest rzadszy i znajdowany we wcześniejszych osadach niż Centrosaurus, co pozwala przypuszczać, że Monoclonius jest przodkiem Centrosaurus.
"Monoclonius" recurvicornis
Tak nazwano puszkę mózgową, trzy rogi, kłykieć potyliczny i inne izolowane fragmenty czaszki, należące do niedorosłego osobnika, znalezione w formacji Judith River w Montanie. Nazwa rodzajowa wymaga zmiany, ponieważ rożni się on od rodzaju Monoclonius. "M." recurvicornis jest przeważnie uważany za nieokreślonego ceratopsyda, jednak fragmentaryczny holotyp ma intrygujące i unikalne cechy. Kształt i rozmiary rogów są zupełnie inne niż u znanych centrozaurynów i chasmozaurynów. Mają 21 cm wysokości, są wyprostowane i lekko procurved (zakrzywione, ale w jakąś stronę?). Są zupełnie inaczej zbudowane niż u Chasmosaurus - jedynego chasmozauryna z krótkimi rogami zaocznymi. Róg zaoczodołowy wyrasta z osobnego centrum skostnienia co może być unikalne wśród ceratopsów. Róg nosowy jest pomniejszoną wersją rogu, który posiadał Einiosaurus, i podobnie jak u innych niedorosłych centrozaurynów jest rozdzielony na dwie połówki (lecz prawdopodobnie jest to uszkodzenie). Przed prawym okiem znajduje się nieoczekiwany twór: mały procurved hornlet?? po prostu małe różki??, natomiast lewa strona się nie zachowała. Te cechy, niespotykane u innych ceratopsów, prawdopodobnie są diagnostyczne i pozwalają na utworzenie nowego rodzaju.
Monoclonius Cope, 1876 nomen dubium?
M. crassus Cope, 1876 (typowy) nomen dubium?
M. albertensis (Lambe, 1913 (oryginalnie Styracosaurus)) =Styracosaurus albertensis
M. apertus (Lambe, 1904 (oryginalnie Centrosaurus)) =Centrosaurus apertus
M. belli Lambe, 1902 =Chasmosaurus belli
M. canadensis Lambe, 1902 =Chasmosaurus belli
M. cutleri (nomen dubium) Brown, 1917 =Centrosaurus apertus
M. dawsoni (nomen dubium) Lambe, 1902 =?Centrosaurus apertus
M. flexus Brown, 1914 =Centrosaurus apertus
M. lowei Sternberg, 1940 =?M. crassus
M. nasicornis Brown, 1917 =Centrosaurus nasicornis
M. ovatus (Gilmore, 1930 (oryginalnie Styracosaurus)) =Styracosaurus ovatus
M. sphenocerus (nomen dubium) Cope, 1889 =?Styracosaurus albertensis
"M. makeli" (nomen nudem) Czerkas i Czerkas, 1990 =Einiosaurus procurvicornis
"M." fissus (nomen dubium) Cope, 1876
"M." recurvicornis Cope, 1889
