[opis] urbakodon (Urbacodon)

[d_m]

Urbakodon (Urbacodon itemirensis Averianov & Sues, 2007) to azjatycki gatunek teropoda z rodziny Troodontidae Gilmore, 1924.

Etymologia
Nazwa rodzajowa pochodzi od akronimu URBAC oznaczajÄ?cego miÄ?dzynarodowÄ? wyprawÄ? na pustyniÄ? Kyzylkum i od s??owa odon - wariacji greckiego odus (zÄ?b). Epitet gatunkowy pochodzi od nazwy lokalizacji - Itemir wraz z ko??c??wkÄ? -ensis.

Skamienia??o??ci
Znany jest jedynie holotyp (ZIN PH 944/16), kt??ry stanowi fragmentaryczna ko??Ä? zÄ?bowa z niepi??kowanymi zÄ?bami. Okaz znalaz?? Anton S. Rezvyi 9-tego wrze??nia 2004 roku na stanowisku IT-01 (Itemir, depresja Itemir-Dzharakuduk, centralna czÄ???Ä? pustyni Kyzylkum, Navoi Viloyat, Uzbekistan) w osadach formacji Dzharakuduk (g??rna kreda: cenoman). Z tego i sÄ?siednich stanowisk znane sÄ? skamienia??o??ci: ryb chrzÄ?stnoszkieletowych, ryb kostnoszkieletowych, salamander, ??????wi, nieoznaczalnego krokodylokszta??tnego, nieoznaczalnego pterozaura Ornithocheiridae i dinozaur??w (nieozacznaczalnych przedstawicieli: neozauropod??w, tyranozauroid??w i hadrozaur??w, nowego gatunku troodona i ceratopsa Asiaceratops salsopaludalis).

Charakterystka i por??wnanie z innymi troodonami
Ze wzglÄ?du na fragmentaryczno??Ä? szczÄ?tk??w, opisujÄ?c urbakodona musimy opieraÄ? siÄ? na wiedzy o innych troodonach. Tak jak i one, urbakodon by?? ma??ym, zwinnym i inteligentnym drapie??nikiem, zapewne od??ywiajÄ?cym siÄ? owadami i ma??ymi krÄ?gowcami. Od Troodon, Saurornithoides, Sinornithoides, Sinovenator, Sinusonasus i nienazwanego troodona z Khamryn-Us, r????ni?? siÄ? brakiem pi??kowania na zÄ?bach. Troodon Mei by?? od niego znacznie mniejszy, a Byronosaurus mia?? mniej bulwiaste korony przednich zÄ?b??w i wiÄ?cej otwor??w na nerwy w bocznej wnÄ?ce ko??ci zÄ?bowej.

Literatura
Averianov, A. O. & Sues, H.-D. 2007. A new troodontid (Dinosauria: Theropoda) from the Cenomanian of Uzbekistan, with a review of troodontid records from the territories of the former Soviet Union. Journal of Vertebrate Paleontology 27 (1): 87-98.

Rekonstrukcja byronozaura, tak mniej wiÄ?cej wyglÄ?da?? te?? urbakodon: http://www.dinosauromorpha.de/theropoda ... saurus.JPG.

[Sebastian]

Jeszcze należałoby wspomnieć o "?drugim" gatunku urabakodona, który został zidentyfikowany podczas metody porównawczej z taksonami trudnymi do zaklasyfikowania i tymi ważnymi rodzajami:

Urbacodon sp. indet. (Averianov i Sues, 2007)
Czas: środkowy-późny turon, późna kreda- 91-89 Ma
Miejsce: Uzbekistan, formacja Bissekty
Materiał:
(CCMGE 2/11822) ząb
(CCMGE 71/12455) ząb
(CCMGE 466/12457) fragment mĂłzgoczaszki
(CCMGE 475/12457) otwór kręgu szyjnego
(ZIN PH 256/16) ząb
(ZIN PH 1899/16) ząb
(ZIN PO 4608) boczny fragment szczęki górnej z zębem, kręgi szyjne, piersiowe i ogonowe, I i III kość śródręcza.

Nessov (1992, 1997) zidentyfikował ZIN PO 4608 jako krewnego Ichthyornis. Dokonał także (1993) identifikacji materiału CCMGE 71/12455 jako przedstawiciela Deinonychosauria lub ssaków (Mammalia), natomiast (w roku 1995) CCMGE 2/11822 jako Theropoda indet., CCMGE 466/12457 jako prawdopodobnego dromeozauryda oraz CCMGE 475/12457 jako prawdopodobnego członka Ornithomimidae. Averianov i Sues (2007) zaklasyfikowali jednak wszystkie te szczątki do rodziny Troodontidae, a ze względu na duże podobieństwo w budowie zębów do opisanego przez siebie Urbacodon itemirensis, zaliczyli właściciela owych skamieniałości do rodzaju Urbacodon.

Poza tym urbakodon jest dość prymitywnym trodontydem, a jego najbliższymi krewnymi były Mei, Sinovenator i Archaeornithoides, o ile ten ostatni w ogóle był członkiem Troodontidae.