Amonitowate

[lama]

Marcin Pałdyna



Amonity



Amonity (dewon- kreda) Nazwa wywodzi się od egipskiego boga Amona o spiralnych rogach.Począwszy od średniowiecza ludzie uznawali te stworzenia za zaklęte w kamień węże w renesansie amonity stanowiły ozdobę wiele gabinetów osobliwości . Dopiero anglik Robert Hooke stwierdził, że amonity są to wymarłe zwierzęta.
Budowa muszli: muszla amonitów jest zbudowana z aragonitu i zazwyczaj zwinięta w spiralę, która składa się z dwóch części komory mieszkalnej, której wygląd nie jest dokładnie znany i z aparatu hydrostatycznego fragmokonu, który miał przegrody szczytowej części muszli, przez które przechodził syfon sznur tkanek który pomagał w regulacji płynów w komorach .Amonity z wyglądu były podobne do spokrewnionych łodzików, które różniły się następującymi cechami:
1. Rurka syfonu była położona przy zewnętrznej krawędzi skrętu (peryferyczny) .
2. Przegrody są silnie sfałdowane
Przegrody są podzielone na zatoki (linia wklęsła) i siodło (linia wypukła) Zatoki są oznaczone literami:
1. A zatoka dodatkowa
2. E zatoka zewnętrzna
3. I zatoka wewnętrzna
4. L zatoka boczna
5. n linia szwu
6. U zatoka pępkowa
Wczesne amonity były trójzatokowe a Jurajskie i kredowe miały
pięć sześć zatok Heteromorfy wyjątkowo miały cztery zatoki.


Rysunek 1 Ewolucja linii przegrĂłd fragmokonu z Lehmann&Hillmer 1990


Rysunek 2 Budowa muszli i przegrĂłd z Lehmann&Hillmer 1990

Amonity pojawiły się w dewonie wywodzą się, od Baktrytów (ordowik-perm) u tych łodzików przegrody, frogmokona już byłe pofałdowane syfon był położony peryferycznie, baktryty z wyglądu są podobne do ordowickich łodzików (Orthocerida o muszli prostej syfon był centralnie położony ordowik -trias), z którymi są spokrewnione z dewonu jest wiele opisanych dewońskich form przejściowych od muszli prostych (ortykanowych ) do łukowatych (cyrtokonowych) i spiralnych (gyrokonowych).
Kształt muszli zmienna się od typu ewolutnego szeroko pępkowa i iwolutna , pępkiem nazywamy środek muszli np.
Perisphinctes mają muszlę ewolutą , Macrocephalites jest iwolutne .




Rysunek 3 amonity z aptychami

Aptychy i anaptychy:Aptychy są kalcytowymi strukturami złożonymi z dwóch skorupek , na podobieństwo skorupek małżów . Anaptychy są strukturami jedno częściowymi , zbudowanej z
substancji organicznej i wyglądająca jak jedna połówka aptycha . Ponieważ od czasu do czasy były znajdowane w komorach mieszkalnych uważano je za fragmenty części miękkich .W 1976 niemiecki paleontolog Urlich Lehmann wykazał że dobrze zachowane aptychy i anaptychy zawierają często rogową strukturę kształtem przypominającą górna szczękę spółczesnych głowonogów i razem reprezentują aparat szczękowy zwierzęcia .

Tarka: u mięczaków charakterystyczne chitynowe ząbki gęsto ustawione na fałdzie dna jamy gębowej. U amonitów jest to prosty typ z siedmioma bardzo prostymi zębami w każdym rzędzie poprzecznym (3-1-3) tarka była pomocna przy połykaniu pokarmu .

Dymorfizm : zjawisko polegające na istnieniu różnic w wielkości muszli pomiędzy samcami a samicami wyróżnia się dwa typy:
1. Makrokonchy duĹźe osobniki (samice)
2. Mikrokonchy małe osobniki (samce).
Te zjawisko wykrył polski naukowiec Henryk Makowski w 1962 r.






Rysunek 4 przykład dymorfizmu z Matyja 1986





Źródła:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Tarka

http://www.fmnh.helsinki.fi/users/haara ... noidea.htm

http://kosmoceraten.de/Neuigkeiten/ammonitenmodell.html

M . Machalski , J . Stolarski Paleofakty RTW 2000

K, Beurlen , G . Richter Skamieniałości GeoCenter 1997

U.Lehmann , G.Hillmer Bezkręgowce kopalne WG 1991

B,A.Matyja Developmental polimorphism in oxfordian ammonites Acta geologica polonica (36) 1986

[d_m]

Fajnie, że ktoś napisał o amonitach. Na razie wstępnie przejrzałem i mam następujące uwagi:

Amonity pojawiły się dopiero w jurze. Od dewonu istniały różne grupy amonitowatych i czasem upraszcza się sprawę i wszystkie je nazywa się amonitami, stąd pewnie ta informacja. Co do ich wymarcia - od jakiegoś już czasu wiadomo, że przetrwały do paleogenu!

Niektóre Twoje spolszczenia wymagają poprawki, mówimy np. o perisfinktach.