Diabloceratops (diabloceratops):
Długość: ok. 3,5-4? m*
Wysokość: ok. 1? m*
Masa: ? t
Czas: późna kreda (niższy-średni kampan)
Miejsce: USA (południowe Utah); formacja Wahweap
* Nieoficjalne szacunki na podstawie
Achelousaurus horneri (6 m dł., 2 m wys., dł. czaszki 1,6 m)
Klasyfikacja:
Dinosauria
Ornithischia
Genasauria
Cerapoda
Marginocephalia
Ceratopsia
Neoceratopsia
Coronosauria
Ceratopsidae
Centrosaurinae
Diabloceratops
Materiał kopalny:
D. eatoni:
Holotyp odnaleziony w Last Chance o numerze UMNH VP 16699 zawiera całą lewą część czaszki oraz elementy prawej strony.
D. sp:
Okaz odnaleziony w Nipple Butte o numerze UMNH VP 16704 zawiera wyizolowaną czaszkę.
Diagnoza:
Autorzy opisu diabloceratopsa wyróżnili 9 autapomorfii, czyli cech nie występujących u innych przedstawicieli Centrosaurinae:
1. Otwór przedoczodołowy jest głębszy i krótszy niż u innych znanych ceratopsydów.
2. Róg nosowy jest mniejszy "epinasal".
3. Obecne rozległe akcesoria w oknie przedoczodołowym.
4. Zrośnięta kości czołowe tworzą strome sklepienie między rogami nadoczodołowymi na wysokości powiek.
5. Wydłużone kości policzkowe odsłaniają ogonowy (?dystalny) koniec szczęki w widoku bocznym.
6. Duży, trójkątny, pionowo zorientowany
blade-like epijugal rozrasta się bocznie z kości policzkowej.
7. Wyprostowana kryza jest najszersza na bocznie skierowanym brzegu łuskowym, zwężająca się do połowy szerokości u jej podstawy pary wydłużonych wyrostków ciemieniowych oddzielonych przyśrodkowym wcięciem.
8.
Epoccipitals na bocznym brzegu kości ciemieniowej zmniejsza się do podstawy wyrostków kości ciemieniowej.
9. Okna ciemieniowe są
caudorostrally wydłużone.
Dwa gatunki?:
D. eatoni:
Gatunek typowy nowego rodzaju
Diabloceratops. Jest to najbardziej bazalny, stosunkowo niewielki centrozauryn. Jego szczątki zostały odkryte we formacji Wahweap na południu stanu Utah. Składały się na nie jedynie kości czaszki (lewa strona i elementy prawej). Czaszka ta ozdobiona była czterema rogami, czyniąc jego wygląd niepowtarzalnym, wręcz demonicznym (z czego wzięła się jego nazwa rodzajowa). Para dłuższych (ok. 50 cm) rogów wyrastała z końca kryzy, natomiast para około dwukrotnie krótszych nad jego oczami, co jest cechą unikalną u centrozaurynów, spotykaną jedynie u niego i u
Albertaceratops. Te ostatnie były niemalże proste, natomiast para dłuższych była skierowana na zewnątrz. Całkowitą długość czaszki (od dzioba po koniec kryzy) ocenia się na około 1 m, natomiast jej długość od rostrum do kłykci to 62 cm. Gatunek ten wraz z poniższym, nie do końca pewnym, został nazwany i opisany w 2010 roku przez Kirklanda i DeBlieuxa.
D.sp:
W 1998 roku odnaleziono czaszkę należącą do nieznanego wówczas centrozauryna. Znaleziska dokonał A. Smith niedaleko górnej granicy pokładów piaskowca należącego również do formacji Wahweap. Czaszka ta (UMNH VP 16704) została formalnie opisana dopiero 12 lat później, w 2010 roku przez Kirklanda i DeBlieuxa jako niepewny gatunek należący do nowo opisanego przez nich samych rodzaju
Diabloceratops. Wyróżnia się od
D. eatoni m.in. większymi rozmiarami – to oraz pewne cechy anatomiczne świadczą o starszym wieku tego osobnika. Różnice morfologiczne między tymi dwoma czaszkami sugerują odmienność na poziomie gatunkowym, aczkolwiek pewne podobieństwa pozwalają na ostrożne zaklasyfikowanie do tego samego rodzaju. Jednak na podstawie zachowanych szczątków nie można mieć 100% pewności co do słuszności tej klasyfikacji, więc zaklasyfikowanie go do diabloceratopsa może być jedynie tymczasowe.
Etymologia:
Nazwa rodzajowa
Diabloceratops składa się z hiszpańskiego "diablo" (znaczącego diabeł) oraz greckiego "
ceratops" (rogate oblicze). W wolnym tłumaczeniu nazwę te można przetłumaczyć jako "diabelskie, rogate oblicze", która wzięła się z okazałych i złowieszczo wyglądających kolców występujących po parze nad oczami i na kryzie. Natomiast epitet gatunkowy "
eatoni" honoruje paleontologa Jeffery’ego Eatona, który badał kredowe kręgowce na terenie południowego Utah.
Spis gatunków:
Diabloceratops Kirkland i DeBlieux, 2010
Diabloceratops eatoni Kirkland i DeBlieux, 2010
? Diabloceratops sp. Kirkland i DeBlieux, 2010
Bibliografia:
Kirkland J. I., and DeBlieux, D. D. 2010 New basal centrosaurine ceratopsian skulls from the Wahweap Formation (Middle Campanian), Grand Staircase – Escalante National Monument, southern Utah; in Ryan, M.J., Chinnery-Allgeier, B.J., and Eberth, D.A.
(eds.)
New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrell Museum
Ceratopsian Symposium, Bloomington, Indiana University Press, p. 117 – 140.
McDonald A. T., (2011) A Subadult Specimen of Rubeosaurus ovatus (Dinosauria: Ceratopsidae), with Observations on Other Ceratopsids from the Two Medicine Formation. PLoS ONE 6(8): e22710. doi:10.1371/journal.pone.0022710
Rekonstrukcja przyżyciowa diabloceratopsa:
Jego czaszka z kilku rzutów:
