Iguanodon
D??ugo??Ă?: 9-11 m
Wysoko??Ă?: 5 m
Masa: 4-5 t
Czas: 136-122 mln lat temu
Rok odkrycia rodzaju: Mantell, 1825
Materia?? kopalny:
I. anglicus zĂ?by, ko??Ă? udowa i kawa??ki ko??czy??
I. atherfieldensis 2 kompletne szkielety, czaszka, zĂ?by
I. bernissartensis 26 szkielet??w, kilka niekompletnych czaszek i zĂ?by
I. dawsoni krĂ?gi r????nych czĂ???ci krĂ?gos??upa i kawa??ki ??eber
I. fittoni 3 czaszki i szczĂ?ka
I. hoggi zĂ?by
I. lakotaensis czaszka, krĂ?gi i kawa??ki ko??ci tu??owia
Miejsce:
Europa-
Iguanodon anglicus
Anglia (Zachodnie Sussex)
I. atherfieldensis
Anglia (Zachodnie i Wschodnie Sussex, Surrey i Lower Greensand)
Belgia (Hainaut- Bernissart)
Hiszpnia (Teruel)
Niemcy (Nordrhein-Westphalen)
I. bernissartensis -
Anglia (Isle of Wight i Las Zabacheras Beds)
Hiszpania (Teruel i Castellon)
Belgia (Hainaut- Bernissart)
I. dawsoni
Anglia (Wschodnie Sussex)
I. hoggi
Anglia (Dorset)
I. fittoni
Anglia (Wschodnie Sussex)
Hiszpania (Burgos)
Ameryka P????nocna-
I. lakotaensis
USA (Po??udniowa Dakota)
Azja-I. bernissartensis
Mongolia (Barun Goyot)
Klasyfikacja:
Dinosauria
Ornithishia
Genasauria
Cerapoda
Ornithopoda
Euornithopoda
Euiguanodontia
Dryomorpha
Iguanodontoidea
Hadrosauriformes
Iguanodontosauridae
iguanodontosaurinae
Pewnego dnia, podczas wizyty u pacjenta, ??ona Gideona Mantella, Mary Mantell znalaz??a co?? w kamieniach przeznaczonych do naprawy drogi. By??y to zĂ?by jakiego?? wielkiego zwierzĂ?cia. Mantell szybko odnalaz?? kamienio??om skĂ?d pochodzi??y zĂ?by i znalaz?? wiĂ?cej ko??ci. Swoje znaleziska pos??a?? s??ynnemu paleontologowi, Baronowi Cuvierowi. ??wcze??ni przyrodnicy byli zdezorientowani z powodu znaleziska i nie bardzo umieli sobie wyobraziĂ?, jak wyglĂ?da??o zwierzĂ?. Rozmiary skamienia??o??ci wskazywa??y, ??e nale??a??y one do ogromnego gada, ale jedynym modelem por??wnawczym by??y ??yjĂ?ce dzi?? krokodyle i jaszczurki. Mantell wyobrazi?? sobie gada, kt??remu nada?? nazwĂ? Iguanodon, jako czworono??nego jaszczura z bardzo d??ugim ogonem. W 1833 roku po raz pierwszy spr??bowa?? zrekonstruowaĂ? dinozaura. Jako model por??wnawczy pos??u??y??a mu ??yjĂ?ca wsp????cze??nie iguana (legwan). Badacz b??Ă?dnie umie??ci?? tak??e kolec kciuka na pysku jak r??g nosoro??ca. Nale??y jednak pamiĂ?taĂ?, ??e mia?? on do dyspozycji jedynie garstkĂ? ko??ci dinozaura. P????niejszej rekonstrukcji podjĂ?li siĂ? Louis de Pauwo i L. Dollo. Anatomia miednicy i ko??ci ko??czyn tylnych, bardzo przypominajĂ?cĂ? ptasiĂ?, sk??oni??a ich do obrania na wz??r szkieletu emu. Zdawali sobie jednak sprawĂ?, ??e Iguanodon pod wieloma wzglĂ?dami r????ni?? siĂ? od ptak??w- mia?? d??ugi, silnie umiĂ???niony ogon i mocne ko??czyny przednie, zako??czone wielopalczastymi d??o??mi. Aby uwzglĂ?dniĂ? te cechy, obrali dodatkowo za model szkielet kangura. W efekcie otrzymali krzy????wkĂ? du??ego nielota z torbaczem- wyprostowana postawa, ptasia szyja, ogon spoczywajĂ?cy na ziemi (ciekawostkĂ? jest, ??e badacze specjalnie nastawiali krĂ?gi do tej pozycji). Obecnie uwa??a siĂ?, ??e tylko m??ode osobniki porusza??y siĂ? na tylnich nogach, natomiast doros??e chodzi??y na czterech. Na tylnich podpiera??y siĂ? prawdopodobnie tylko podczas ??erowania, kopulacji i ucieczki (osiĂ?ga??y prawdopodobnie prĂ?dko??ci dochodzĂ?cĂ? do 35 km/h). Iguanodon by?? najbardziej rozprzestrzenionym rodzajem, kt??ry wystĂ?powa?? na terenie dzisiejszej Mongolii, Anglii, Belgii, Niemczech, Hiszpanii i USA. Pojedyncze ko??ci dinozaura znajduje siĂ? jednak do dzi?? w Rumunii i P????nocnej Afryce. Nazwa dinozaura znaczy ,,zĂ?b iguany''. Dzisiejsza rekonstrukcja iguanodona zosta??a wykonana przez Davida Normana.
W 1878 r. w jednej z kopalni wĂ?gla w belgijskim miasteczku Bernissart g??rnicy natknĂ?li siĂ? na co?? dziwnego podczas drĂ???enia sztolni. Z poczĂ?tku my??leli, ??e odkryli skamienia??e ga??Ă?zie drzew, lecz ??wcze??ni naukowcy szybko nabrali podejrze??, i?? majĂ? do czynienia z ogromnym, wymar??ym gadem. W ciĂ?gu kilku lat wydobyto ponad 40 szkielet??w. WiĂ?kszo??Ă? z nich zosta??a odkryta w kredowych piaskowcach i mu??owcach na poziomie 322 metr??w wraz ze skamienia??o??ciami ??????wi i krokodyli oraz nale??a??a do gatunku Iguanodon bernissartensis. Gatunek Iguanodon atherfieldensis znany jest jedynie z dw??ch szkielet??w (trzeci zosta?? znaleziony w Anglii), kt??re odkryto na poziomie 355 metr??w. Wydobycie i opracowanie znaleziska powierzono naukowcom Kr??lewskiego Muzeum Historii Naturalnej w Brukseli pod kierunkiem Louisa de Pauwa i L. Dollo. Prace musia??y jednak zostaĂ? przerwane, gdy?? tunele zosta??y podtopione przez wodĂ?. BadajĂ?c ko??ci poszczeg??lnych osobnik??w paleontolodzy ustalili, ??e nie sĂ? to okazy m??odsze lub starsze, lecz nale??Ă? do zupe??nie oddzielnych gatunk??w. Znalezisko z Bernissart zyska??o ogromna popularno??Ă? , gdy?? by??o to pierwsze znalezisko tak du??ej ilo??ci kompletnych szkielet??w. Wszystkie odnalezione iguanodony nie zginĂ???y prawdopodobnie w jednym czasie. Przed oko??o 125 mln lat, tereny obecnej Belgii by??y rozleg??ymi bagnami i mokrad??ami (kredowe mu??owce), kt??rych osady pogrzeba??y dinozaury wkr??tce po ??mierci. Przypuszcza siĂ?, ??e prowadzi?? stadny tryb ??ycia.
Trzy ??rodkowe palce ka??dej rĂ?ki mog??y odginaĂ?, tworzĂ?c szerszĂ? podporĂ? podczas chodu. PiĂ?ty s??u??y?? do chwytania ga??Ă?zi. Ka??dy palec zako??czony by?? podobnymi do kopyt paznokciami. Na kciuku widnia?? ostry kolec, kt??rego Iguanodon prawdopodobnie u??ywa?? do obrony przed drapie??nikami. KrĂ?gi ogonowe iguanodona by??y otoczone skostnia??ymi ??ciĂ?gnami, tote?? ogon by?? sztywny. Pokarm Iguanodon sk??ada?? siĂ? z sagowc??w, skrzyp??w i ro??lin szpilkowych, a wiĂ?c ro??lin twardych i majĂ?cych ma??Ă? warto??Ă? od??ywczĂ?. Prz??d szczĂ?k ornitopoda by?? bezzĂ?bny, ale okryty pochwĂ? rogowĂ? jak u ??????wi, a wiĂ?c ??wietnie siĂ? nadawa?? do ciĂ?cia ro??lin. Li??ciokszta??tne zĂ?by policzkowe o karbowanych brzegach u??o??one by??y w rzĂ?dach oko??o 100 zĂ?b??w. Ruchome g??rne szczĂ?ki pozwala??y rozcieraĂ? pokarm bocznymi suwami g??rnych zĂ?b??w wzglĂ?dem dolnych.
Kr??tka charakterystyka pozosta??ych gatunk??w:
W roku 1881 Iguanodon bernissartensis zosta?? uznany za g????wny rodzaj Iguanodon. Iguanodon exogirarum i I. exogyrarum zosta??y uznane za niepewnego Ponerosteus. Iguanodon hoggi, odkryty przez Richarda Owena, zosta?? ostatnio zaklasyfikowany jako kamptozaur. Podobnie zaklasyfikowano I. prestwichii. Iguanodon hilli, opisany na podstawie jednego zĂ?ba, nie jest pewny jako gatunek Iguanodon, lecz na pewno jest kredowym hadrozaurem. Podobnie jest z I. hoggi r??wnie?? odkrytym przez Owena. Iguanodon orientalis zosta?? w XX wieku przemianowany na Altirhinus kurzanovi ze wzglĂ?du na kszta??t czaszki. I. ottingeri nie jest ca??kowicie pewny jako Iguanodon, lecz na pewno by?? jakim?? wczesnokredowym dinozaurem z rodziny iguanodont??w. Iguanodon phillipsii okaza?? siĂ? niesklasyfikowanym ankylozaurem podobnym do Priodontognathus phillipsii. Iguanodon praecursor okaza?? siĂ? natomiast byĂ? p????nojurajskim zauropodem. Iguanodon suessi zosta?? uznany za nowy rodzaj o nazwie Rhabdodon.
Spis gatunk??w:
Iguanodon Mantell 1825
I. anglicus Holl 1829/Bronn 1850
I. atherfieldensis Hooley 1925
I. bernissartensis Boulenger van Beneden 1881*
I. dawsoni Lydekker 1888.
I. fittoni Lydekker 1889
I. lakotaensis Weishampel i Bjork 1989
I. albinus Fritsch 1893 nomen dubium (=Albisaurus albinus?)
I. exogyrarum Fritsch, 1878/Chure and Mc Intosh 1989 nomen dubium (=Procerosaurus exogyrarum?)
I. foxii Huxley 1869/Owen, 1873 (=Hypsilophodon foxii)
I. hilli Newton 1892 nomen dubium (=nieopisany hadrozaur)
I. mongoliensis Whitfield 1992 nomen nudum
I. ottingeri Galton i Jensen 1979 nomen dubium
I. phillipsi Seeley 1869 nieznany ankylozaur
I. praecusor Sauvage 1876 nieznany zauropod
I. prestwichii Hulke 1880 (=Camptosaurus prestwichii)
I. prestwichii Sauvage 1897-1898 (=Teinurosaurus sauvagei)
I. suessi Bunzel 1871 (=Rhabdodon priscus)
I. valdensis Lydekker 1889 nomen dubium (=Valdosaurus canaliculatus)
Synonimy Iguanodon anglicus:
I. mantelli von Meyer, 1832,
I. major Owen, 1842
Therosaurus mantelli, Streptospondylus major, S. recentior, S. meyeri i S. grandis
Synonimy I. atherfieldensis:
I. gracilis Lydekker 1888/Steel 1969
Cetiosaurus brachyurus, Heterosaurus neocomiensis, Vectisaurus valdensis i Sphenospondylus gracilis
Synonimy I. bernissartensis*:
I. seelyi Hulke 1882
I. orientalis Rozhdestvensky 1952
* Niekt??rzy uwa??ajĂ?, ??e by?? to poprostu I. anglicus
Nieopublikowany szkic Mantella
Iguanodon Louisa de Pauwa i L. Dollo'a
Budowa ko??czyny przedniej:
I zrogowacia??y kolec kciuka
II-IV palce ??rodkowe
V piĂ?ty palec- odpowiednik w??a??ciwego kciuka
Iguanodon wed??ug dzisiejszych badaczy
W tworzeniu opisu pos??u??y??em siĂ? stronami:
http://www.dinozaury.com/php/index.php? ... Itemid=334
http://www.dinosaurier-web.de/galery/pa ... nodon.html
http://www.dinoruss.com/de_4/5a7a3e7.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Iguanodon
http://de.wikipedia.org/wiki/Iguanodon
) iguanodonom ogony, by by??y bardziej podobne do kangur??w; oficjalna, obowiĂ?zujĂ?ca rekonstrukcja iguanodona jest wykonana przez Davida Normana, kt??ry skorygowa?? b??edy pope??nione przez Louisa de Pauwo i L. Dollo.
), w tym te dawne, nieaktualne jako ciekawostkę. 
