[OPIS]Oryktodrom (Oryctodromeus)

Wszystko o "ptasich stopach" i dinozaurach ptasiomiednicznych nie należących do niżej wymienionych grup
Awatar użytkownika
Dawid Mika
Jurajski allozaur
Jurajski allozaur
Posty: 1016
Rejestracja: 23 maja 2008, o 15:49
Lokalizacja: Górny Śląsk

[OPIS]Oryktodrom (Oryctodromeus)

Post autor: Dawid Mika »

Czyli serii "zarezerwowane przeze mnie od niepamiętnych czasów" odcinek pierwszy

Długość: co najmniej 2,8 m
Masa: 22-32 kg (?)
Wysokość: 1 m(?)
Czas występowania: cenoman (późna kreda)
Miejsce występowania: formacje Blackleaf (ogniwo Vaughn) i Wayun (Montana i Idaho, USA)
Klasyfikacja:
Dinosauria
Ornithischia
Cerapoda
Ornithopoda

Wstęp
Oryktodrom (Oryctodromeus) to niewielki ornitopod, żyjący w późnej kredzie.

Etymologia
Nazwa rodzajowa Oryctodromeus pochodzi od greckich słów orycto – kopać i dromeus – biegacz, a więc oznacza tyle co "kopiącego biegacza". Epitet gatunkowy (cubicularis) można zaś tłumaczyć, jako "z legowiska".

Materiał kopalny
Holotyp (MOR 163a) zawiera: zrośnięte kości przedszczękowe, tylną cześć puszki mózgowej, trzy kręgi szyjne, sześć kręgów grzbietowych, kość krzyżową, 23 kręgi ogonowe, trzy żebra grzbietowe, kość łopatkowo-kruczą, łopatkę, kość kruczą, kość ramienną, kość łokciową, kość promieniową, kości piszczelowe, dystalną cześć kości strzałkowej i czwartą kość śródstopia.
Paratyp (MOR 163b) zawiera kości czaszki oraz szkieletu pozaczaszkowego dwóch młodych osobników o rozmiarach równych 55-65% wielkości MOR163a (osobnika dorosłego mierzącego 2,1 m)

Wymienione wyżej szczątki odnaleziono w osadach formacji Blackleaf na obszarze Montany.

Materiał przypisany do Oryctodromeus sp. w pracy magisterskiej Krumenackera (2010) : sześć niekompletnych szkieletów (zawierające tylko kości szkieletu pozaczaszkowego – BYU 19342, BYU 19343, BYU 19345, BYU 19346 lub zarówno szkieletu pozaczaszkowego jak i czaszki – BYU 19344, BYU 19347). Znalezisko obejmuje prawie wszystkie kości szkieletu, z wyjątkiem górnej części czaszki oraz szyi (z której zachował się tylko pojedynczy kręg). Odkryto je w formacji Wayan na terenie Idaho. Są one w różnym wieku ontogenetycznym i wszystko wskazuje, że padły one w tym samym miejscu i zostały przykryte osadami jednocześnie.

Budowa i paleobiologia
Holotyp i paratyp zostały znalezione blisko siebie w strukturze, będącej pozostałością podziemnego tunelu, uwieńczonego komorą. Jego zachowana cześć mierzy >210 cm, jest kręta oraz przybiera półślimakowaty kształt. Przez większość swojej długości on zachowuje w przekroju poprzecznym 30-38 cm wysokości i 30-32 cm szerokości. Struktura ta przypomina nory kopane przez liczne współczesne kręgowce np. hieny pręgowane, żółwie norowe czy maskonury. Wydaje się, że zachowana nora została wykopana właśnie przez oryktodroma. Dowodem wskazującym, że szczątki naszych ornitopodów nie zostały tam przetransportowane przez wodę jest podobny stopień rozproszenia delikatnych kości osobników młodych, jak i mocniejszych dorosłego. Interpretacji nory, jako skupiska kości powstałego w wyniku działalności drapieżnika, zaprzecza brak śladów ugryzień czy przedfosylizacyjnych uszkodzeń. Wreszcie, rozmiary nory odpowiadają szerokości i długości ciała dorosłego oryktodroma.

Szkielet zdradza cechy typowe dla bazalnych ornitopodów interpretowane jako przystosowania do szybkiego biegu (np. proporcje kończyn tylnych) jak i adaptacje do kopania (zrośnięte kości przedszczękowe, duża kość łopatkowo-kruczą z wydatnym kolcem łopatkowym i wyrostkiem barkowym, powiększona kość krzyżowa, dobrze rozwinięte połączenie między kością krzyżową i miednicą, rozszerzone przednie kręgi ogonowe, świadczące o grubej nasadzie ogona). Nasz ornitopod nie posiada jednak pewnych skrajnych adaptacji, znanych u dzisiejszych prowadzących podziemny tryb życia kręgowców jak wombaty, kolczatki, mrówniki i złotokrety, obejmujących wydłużoną główkę kości ramiennej, poprzeczne rozszerzenie tylnej części kości ramiennej czy wydatny wyrostek łokciowy. Ogólnie rzecz biorąc, oryktom pod względem proporcji kończyn tylnych i niewielkich modyfikacji przednich jest podobny, lecz nieco bardziej wyspecjalizowany niż różne współczesne biegające, fakultatywnie kopiące zwierzęta jak: protele, hieny, różne psowate, mara patagońska czy króliki europejskie.

Znalezienie razem dorosłego osobnika (MOR 163a) jak i młodych (MOR163b) mierzących ok. 1,3 m długości , świadczy o występowaniu opieki rodzicielskiej. Mimo szybkiego tempa wzrostu stwierdzonego, u nieptasich dinozaurów, duże rozmiary piskląt wskazują, że osobniki dorosłe czuwały nad nimi co najmniej kilka/kilkanaście miesięcy.

Oryktodrom to pierwszy dinozaur, który dostarczył bezpośrednich dowodów na kopanie nor. Później nory przypisane dinozaurom odkryto także w Australii. Varricchio i współpracownicy (2007) spekulują, że umiejętność kopania jam mogła mieć szerszy zasięg wśród bazalnych ornitopodów i tłumaczyłaby ich występowanie w obszarach o wysokiej szerokości geograficznej (np. Australii w wczesnej kredzie), a więc nieprzyjemnym klimacie.

Krumenacker (2010) opisał (w pracy magisterskiej) sześć nowych okazów oryktodroma z formacji Wayan. Pozwoliły one na dokładniejsze poznanie morfologii tego zwierzęcia. Okazało się, że posiadał on nadzwyczaj długi ogon (stanowiący ponad połowę długości ciała, u jednego z okazów mierzy on prawie 2 metry). Wydłużone szewrony w środkowej części ogona dowodzą, że był on głęboki. Cechy te zbliżają ‘’kopiącego biegacza” do Tenontosaurus. Krumenacker stwierdził również, że liczne skostniałe szewrony występujące w ogonie Oryctodromeus prawdopodobnie usztywniały go, co mogło utrudniać poruszanie się w ciasnych podziemnych tunelach. Wydaje się to komplikować hipotezę "kopiącego ornitopoda", ale niewykluczone, że wbrew pozorom szewrony te wcale nie ograniczały giętkości ogona.

Gatunki
Oryctodromeus Varricchio, Martin, Katsura, 2007
Oryctodromeus cubicularis Varricchio, Marti, Katsura, 2007


Bibliografia
Varricchio D.J., Martin A.J., Katsura Y. (2007) "First trace and body fossil evidence of a burrowing, denning dinosaur". Proceedings of the Royal Society B. 274 (1616), s. 1361–1368, doi:10.1098/rspb.2006.0443

Krumenacker L. J. (2010) "Chronostratigraphy and paleontology of the mid-Cretaceous Wayan Formation of eastern Idaho, with a description of the first Oryctodromeus specimens from Idaho" Brigham Young University, 2010, s. 51–88. (praca magisterska)

Martin, A.J. (2009) "Dinosaur burrows in the Otway Group (Albian) of Victoria, Australia, and their relation to Cretaceous polar environments." Cretaceous Research 30(5):1223-1237 doi:10.1016/j.cretres.2009.06.003


Obrazek
Rekonstrukcja pochodzi z tej strony.
Ostatnio zmieniony 11 kwietnia 2013, o 01:29 przez Dawid Mika, łącznie zmieniany 11 razy.

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8245
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Re: [OPIS]Oryktodrom (Oryctodromeus)

Post autor: nazuul »

Krumenacker 2010 to nie praca naukowa, ale magisterska, co należy wyraźnie zaznaczyć.
Dawid Mika pisze:Długość: ok. 2 m
Masa: 22-32 kg (?10-20 kg)
Wysokość: 1 m(?)

(...)

Okazało się, że posiadał on nadzwyczaj długi ogon (stanowiący ponad połowę długości ciała, u jednego z okazów mierzy on prawie 2 metry).
Varricchio et al. (2007) pisze:Based on the preserved vertebrae (nZ39), the adult
would measure 2.1 m long with a major portion (approx.
1.25 m) representing tail
zatem dł. to min. 2,8 m
skąd jest masa?
Dawid Mika pisze:Czas występowania: cenoman (wczesna kreda)
(...)

Oryktodrom (Oryctodromeus) to niewielki ornitopod, żyjący w wczesnej kredzie.
cenoman to późna kreda
Dawid Mika pisze:Miejsce występowania: formacje Blackleaf i Wayun (Montana i Idaho, USA)
konkretnie ogniwo Vaughn formacji Blackleaf
Dawid Mika pisze:Holotyp (...) kości udowe, tylną cześć kości strzałkowej
udowe->piszczelowe
tylną -> dystalną (dalszą)
Dawid Mika pisze:Materiał przypisany do Oryctodromeus sp. : sześć niekompletnych szkieletów (zawierające tylko kości szkieletu pozaczaszkowego – BYU 19342, BYU 19343, BYU 19345, BYU 19346 lub zarówno szkieletu pozaczaszkowego jak i czaszki – BYU 19344, BYU 19347).
warto zaznaczyć, że materiał został przypisany w pracy mgr.
Co zawiera materiał z Idaho zostało zilustrowane na na ryc. 6 na s. 83
Dawid Mika pisze:Są one w różnym stopniu ontogenetycznym
wieku ontogenetycznym
Dawid Mika pisze:Dowodem wskazującym, że szczątki naszych ornitopodów nie zostały tam przetransportowane przez wodę jest niewspółmierny stopień rozproszenia delikatnych kości osobników młodych, jak i mocniejszych dorosłego.
niewspółmierny?? Raczej jednakowy (współmierny). Chodzi o to, że znajdują się tam zarówno większe jak i mniejsze kości a woda byłaby wybiórcza
Varricchio et al. (2007) pisze:The hydraulically disparate mixture of large adult limb bones
and delicate, juvenile cranial and axial elements argues
against fluvial transport
Dawid Mika pisze:Interpretacji nory, jako skupiska kości powstałego w wyniku działalności drapieżnika, zaprzecza brak śladów ugryzień czy przedfosylizacyjnych pęknięć
pęknięć-> (po prostu) uszkodzeń
Dawid Mika pisze:Szkielet zdradza cechy typowe dla "hypsilofodontów" (gradu bazalnych ornitopodów)
a może gradu bazalnych Neornithischia?
czemu "hypsilofodontów" w cudzysłowiu (podobnie w opisie Bonapartenykus)?
Najlepiej po prostu: "cechy typowe dla bazalnych ornitopodów"
Dawid Mika pisze:duża kość łopatkowo-kruczą z wydatnym kolcem łopatkowym i acromion,
acromion process to chyba wyrostek barkowy
Dawid Mika pisze:Nasz ornitopod nie posiada jednak pewnych skrajnych adaptacji, znanych u dzisiejszych prowadzących półnaziemny tryb życia kręgowców jak wombaty, kolczatki, mrówniki i złotokrety,

półnaziemny - raczej podziemny (subterranean)
Dawid Mika pisze:olecranon
wyrostek łokciowy?
Dawid Mika pisze:Ogólnie rzecz biorąc, oryktom pod względem proporcji kończyn tylnych i niewielkich modyfikacji przednich jest podobny, lecz nieco bardziej wyspecjalizowany niż różne współczesne biegające, fakultatywnie kopiące zwierzęta jak: mrówniki, hieny, różne psowate, mara patagońska czy zające Starego Świata.
autorzy piszą:
- aardwolf, czyli protel (mrównik jest lepiej kopiący i pojawia się wcześniej -aardvark)
- Oryctolagus cuniculus, czyli królik europejski
Dawid Mika pisze:Później nory przypisane dinozaurom odkryto także w Australii.
przydałoby się cytowanie:
Martin, A.J. 2009 Dinosaur burrows in the Otway Group (Albian) of Victoria, Australia, and their relation to Cretaceous polar environments. Cretaceous Research 30(5):1223-1237 doi:10.1016/j.cretres.2009.06.003
Dawid Mika pisze:Boyd (2010) zauważył, że cechy zinterpretowane przez autorów opisu Oryctodromeus jako adaptacje do kopania występują też u raczej niekopiących (co jednak może temu zaprzeczać) Bugenasaurai Thescelosaurus (?synonimów).
o jaką pracę chodzi?
Krumenacker, niepubl. pisze:Boyd et al. (2010) have shown that most osteological correlates for fossorial behaviors in ornithopods are either restricted to Oryctodromeus itself or co-occur in presumably non-fossorial taxa such as Thescelosaurus

(...)

Boyd, Clint A.; Brown, Caleb M., Scheetz, Rodney D.; and Clarke, Julia A. 2009. Taxonomic revision of the basal neornithischian taxa Thescelosaurus and Bugenasaura". Journal of Vertebrate Paleontology 29(3):758–770.
w tej pracy nie widzę takich informacji
Dawid Mika pisze:Krumenacker stwierdził również, że liczne skostniałe szewrony występujące w ogonie Oryctodromeus prawdopodobnie usztywniały go, co mogło utrudniać poruszanie się w ciasnych podziemnych tunelach. Wydaje się to komplikować hipotezę "kopiącego ornitopoda", ale niewykluczone, że wbrew pozorom szewrony te wcale nie ograniczały giętkości ogona.
zob. może
Persons, W.S., IV, & Currie, P.J. (2012) "Dragon Tails: Convergent Caudal Morphology in Winged Archosaurs" Acta Geologica Sinica (English Edition), 86(6), 1402-1412.
Dawid Mika pisze:Oryctodromeus sp. Krumenacker, 2010
bo ja wiem czy to uwzględniać? W ED się nie uwzględnia nawet gdy wiadomo, że chodzi o sp. nov.

sp. nie kursywujemy


EDIT
jest tam coś, czego nie ma w pozostałych dwóch źródłach?
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

Awatar użytkownika
Dawid Mika
Jurajski allozaur
Jurajski allozaur
Posty: 1016
Rejestracja: 23 maja 2008, o 15:49
Lokalizacja: Górny Śląsk

Re: [OPIS]Oryktodrom (Oryctodromeus)

Post autor: Dawid Mika »

Poprawki wprowadzone!

Czy Hypsilophodontidae ma w ogóle jakaś definicję?
nazuul pisze:zatem dł. to min. 2,8 m
skąd jest masa?
Varicchio i in., 2007 pisze:Furthermore, an allometric equation comparing
burrow cross-sectional area and body mass for a variety of
modern invertebrate and vertebrate burrowers (White
2005) predicts an animal weighing between 22 and 32 kg
for the Blackleaf burrow (figure 2a). These figures
correspond to weight estimates of medium-sized hypsilophodonts
(Pezkis 1994)
Skoro wiemy, że:
1)norę tę wykopał oryktodrom (przynajmniej jest najbardziej parsymoniczne rozwiązanie)
2)szacuje się, że zwierze, które ją wykopało ważyło 22-32 kg

można przyjąć, że dany "kopiący biegacz" ważył mniej więcej 22-32 kg. Te 10-20 kg sam nie wiem skąd wziąłem.
Ale Varicchio i in., 2007 nieco odchudzili oryktodroma (w związku z szacunkiem jego długości na zaledwie ok. 2,1m) trzeba by było nieco zwiększyć szacowaną masę - bowiem były osobniki większe od tego 2,1 metrowego, który wykopał ową jamkę.

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8245
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Re: [OPIS]Oryktodrom (Oryctodromeus)

Post autor: nazuul »

Dawid Mika pisze:Czy Hypsilophodontidae ma w ogóle jakaś definicję?
Oczywiście. Zob. np. http://www.taxonsearch.org/dev/taxon_ed ... tax_id=172

W masie może najlepiej wpisać "?".

co z tym Boydem?

jeszcze to zostało:
Dawid Mika pisze:Dowodem wskazującym, że szczątki naszych ornitopodów nie zostały tam przetransportowane przez wodę jest niewspółmierny stopień rozproszenia delikatnych kości osobników młodych, jak i mocniejszych dorosłego.
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

Awatar użytkownika
Dawid Mika
Jurajski allozaur
Jurajski allozaur
Posty: 1016
Rejestracja: 23 maja 2008, o 15:49
Lokalizacja: Górny Śląsk

Re: [OPIS]Oryktodrom (Oryctodromeus)

Post autor: Dawid Mika »

Krumenacker, 2010 pisze:However, Boyd et al. (2010) have shown that most osteological correlates for fossorial behaviors in ornithopods are either restricted to Oryctodromeus itself or co-occur in presumably non-fossorial taxa such as Thescelosaurus. This complicates inferred fossorial behavior for any basal ornithopods.
W bibliografii figuruje zaś dwie pozycje, powołujące się na Boyda jako autora. Prawdopodobnie chodzi o drugą z nich (tę niepublikowaną).
Krumenacker, 2010 pisze:Boyd, Clint A.; Brown, Caleb M., Scheetz, Rodney D.; and Clarke, Julia A. 2009. Taxonomic revision of the basal neornithischian taxa Thescelosaurus and Bugenasaura". Journal of Vertebrate Paleontology 29(3):758–770.
Boyd, C. A. and T. A. Gates. In prep. "A basal neornithischian dinosaur from the Kaiparowits Formation of Utah and its implications for fossoriality within neornithischia."
Nic nie wskazuje, by ""A basal neornithischian dinosaur from the Kaiparowits Formation of Utah and its implications for fossoriality within neornithischia." zostało już opublikowane, choć od przypuszczalnej (wg. Krumenackera) daty publikacji minęły trzy lata

W internecie znalazłem taki abstrakt z konferencji:
https://gsa.confex.com/gsa/2009AM/final ... 164721.htm

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8245
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Re: [OPIS]Oryktodrom (Oryctodromeus)

Post autor: nazuul »

http://encyklopedia.dinozaury.com/index ... ldid=10068
Wskazywałem już w temacie o albertadromeus, że opis jest nieaktualny - przynajmniej systematyka, warto też zajrzeć do wcześniej opublikowanych kladogramów, które są w ED (EDIT nowsze, jak i nomenklatura też już są)
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

ODPOWIEDZ