[poprawiony opis] zupajzaur (Zupaysaurus)
: 27 grudnia 2007, o 20:29
Wstęp
Zupajzaur (Zupaysaurus) to monotypowy rodzaj teropoda z późnego triasu Ameryki Południowej (Argentyna). Opisano tylko jeden gatunek, Zupaysaurus rougieri, na podstawie holotypu PULR 076. Jest to jedyny znany okaz tego zwierzęcia. Składają się nań: czaszka z żuchwami (bez obu kości przedszczękowych), kilka kręgów (dźwigacz, obrotnik i inne kręgi szyjne; kręgi: grzbietowe, krzyżowe i dystalne ogonowe), lewy scapulocoracoid (bez łopatki), paliczki dłoni, dystalne części obu kości udowych, proksymalny koniec lewej kości promieniowej, dystalne części prawych kości: promieniowej i strzałkowej, oraz astragocalcaneum.
Ryc. 1 - Rekonstrukcja czaszki zupajzaura (z: Ezcurra & Novas, 2007)
Opis
Szacuje się, że dinozaur ten osiągał długość około czterech metrów. Sądząc z porównania z blisko spokrewnionymi gatunkami sprawnie biegał na tylnych kończynach, a chwytne dłonie i szczęki pełne zębów umożliwiały mu polowanie. Na czaszce znajdował się mały grzebień, prawdopodobnie o funkcji pokazowej. Analiza kladystyczna z roku 2007 wykazała, że wbrew wcześniejszym przypuszczeniom zupajzaur nie był prymitywnym tetanurem, lecz niecelofyzidowym celofyzoidem. Najbliższym jego krewnym wydaje się być Segisaurus. Do autapomorfii zupajzaura zaliczyć można między innymi: wentralny brzeg szczękowo-jarzmowy kreślący kąt rozwarty w widoku bocznym, horyzontalną gałąź żuchwy z równoległymi wentralnymi i grzbietowymi brzegami, wycięcie na grzbietowym brzegu wstępującego wyrostka gałęzi żuchwy, wierzchołek goleni słabo rozwinięty, czy kość promieniową z bardzo głębokim i otwartym w tylnej części wycięciem dla tylnego wyrostka kości skokowej.
Ryc. 2 - Pozycja filogenetyczna zupajzaura (z: Ezcurra & Novas, 2007)
Stratygrafia i geografia
Holotyp został odnaleziony w osadach formacji Los Colorados w obrębie grupy Agua de la Pena. Wiek osadów tej formacji jest kwestionowany, ale zazwyczaj uważa się je za noryckie (ca. 216 - 203 Ma). W skałach tych odnaleziono też szczątki współczesnych zupajazaurowi zwierząt - zauropodomorfów: Riojasaurus, Coloradisaurus i Lessemsaurus. Skamieniałości zupajzaura odkryto w Quebrada de los Jachaleros, siedem kilometrów na zachód od krajowej trasy nr 126, w prowincji La Rioja (północno-zachodnia Argentyna).
Klasyfikacja
Dinosauria
Saurischia
Theropoda
Neotheropoda
Coelophysoidea
Zupaysaurus Arcucci & Coria, 2003 (etymologia: od słowa z języka keczua - zupay - oznaczającego diabła i greckiego sauros - jaszczur)
Z. rougieri Arcucci & Coria, 2003 (etymologia: na cześć Guillerma Rougiera - kierownika ekspedycji, która odkryła holotyp)
Literatura z której korzystałem (dostępna dla zainteresowanych -> priv)
Ezcurra, M. D. 2007. The cranial anatomy of the coelophysoid theropod Zupaysaurus rougieri from the Upper Triassic of Argentina. Historical Biology 19 (2): 185 - 202.
Ezcurra, M. D. & Novas, F. E. 2007. Phylogenetic relationships of the Triassic theropod Zupaysaurus rougieri from NW Argentina. Historical Biology 19 (1): 35 - 72.
Ryc. 3 Rekonstrukcja przyżyciowa pary zupajzaurów autorstwa aspidela
Zupajzaur (Zupaysaurus) to monotypowy rodzaj teropoda z późnego triasu Ameryki Południowej (Argentyna). Opisano tylko jeden gatunek, Zupaysaurus rougieri, na podstawie holotypu PULR 076. Jest to jedyny znany okaz tego zwierzęcia. Składają się nań: czaszka z żuchwami (bez obu kości przedszczękowych), kilka kręgów (dźwigacz, obrotnik i inne kręgi szyjne; kręgi: grzbietowe, krzyżowe i dystalne ogonowe), lewy scapulocoracoid (bez łopatki), paliczki dłoni, dystalne części obu kości udowych, proksymalny koniec lewej kości promieniowej, dystalne części prawych kości: promieniowej i strzałkowej, oraz astragocalcaneum.
Ryc. 1 - Rekonstrukcja czaszki zupajzaura (z: Ezcurra & Novas, 2007)
Opis
Szacuje się, że dinozaur ten osiągał długość około czterech metrów. Sądząc z porównania z blisko spokrewnionymi gatunkami sprawnie biegał na tylnych kończynach, a chwytne dłonie i szczęki pełne zębów umożliwiały mu polowanie. Na czaszce znajdował się mały grzebień, prawdopodobnie o funkcji pokazowej. Analiza kladystyczna z roku 2007 wykazała, że wbrew wcześniejszym przypuszczeniom zupajzaur nie był prymitywnym tetanurem, lecz niecelofyzidowym celofyzoidem. Najbliższym jego krewnym wydaje się być Segisaurus. Do autapomorfii zupajzaura zaliczyć można między innymi: wentralny brzeg szczękowo-jarzmowy kreślący kąt rozwarty w widoku bocznym, horyzontalną gałąź żuchwy z równoległymi wentralnymi i grzbietowymi brzegami, wycięcie na grzbietowym brzegu wstępującego wyrostka gałęzi żuchwy, wierzchołek goleni słabo rozwinięty, czy kość promieniową z bardzo głębokim i otwartym w tylnej części wycięciem dla tylnego wyrostka kości skokowej.
Ryc. 2 - Pozycja filogenetyczna zupajzaura (z: Ezcurra & Novas, 2007)
Stratygrafia i geografia
Holotyp został odnaleziony w osadach formacji Los Colorados w obrębie grupy Agua de la Pena. Wiek osadów tej formacji jest kwestionowany, ale zazwyczaj uważa się je za noryckie (ca. 216 - 203 Ma). W skałach tych odnaleziono też szczątki współczesnych zupajazaurowi zwierząt - zauropodomorfów: Riojasaurus, Coloradisaurus i Lessemsaurus. Skamieniałości zupajzaura odkryto w Quebrada de los Jachaleros, siedem kilometrów na zachód od krajowej trasy nr 126, w prowincji La Rioja (północno-zachodnia Argentyna).
Klasyfikacja
Dinosauria
Saurischia
Theropoda
Neotheropoda
Coelophysoidea
Zupaysaurus Arcucci & Coria, 2003 (etymologia: od słowa z języka keczua - zupay - oznaczającego diabła i greckiego sauros - jaszczur)
Z. rougieri Arcucci & Coria, 2003 (etymologia: na cześć Guillerma Rougiera - kierownika ekspedycji, która odkryła holotyp)
Literatura z której korzystałem (dostępna dla zainteresowanych -> priv)
Ezcurra, M. D. 2007. The cranial anatomy of the coelophysoid theropod Zupaysaurus rougieri from the Upper Triassic of Argentina. Historical Biology 19 (2): 185 - 202.
Ezcurra, M. D. & Novas, F. E. 2007. Phylogenetic relationships of the Triassic theropod Zupaysaurus rougieri from NW Argentina. Historical Biology 19 (1): 35 - 72.
Ryc. 3 Rekonstrukcja przyżyciowa pary zupajzaurów autorstwa aspidela
Dawid