Albertosaurus- albertozaur
DĹugoĹÄ: 7-9 m
WysokoĹÄ: ok. 2,5 m
Masa: 1-2 t
Miejsce: Kanada (Alberta i Alaska); USA (Montana, Wyoming i Alabama)
Czas: kreda, mastrycht, 73- 70 Ma
Klasyfikacja:
Dinosaura
Saurischia
Theropoda
Neotheropoda
Averostra
Tetanurae
Neotetanurae
Coelurosauria
Maniraptoriformes
Tyrannoraptora
Tyrannosauroidea
Tryrannosauridae
Albertosaurinae
Albertosaurus byĹ miÄsoĹźercÄ o masywnej gĹowie oraz dĹugich, ostrych zÄbach. CharakterystycznÄ cechÄ Albertosaurus jest rĂłwnowaĹźÄ cy gĹowÄ oraz tuĹĂłw dĹugi ogon. Typowe dla niego siÄ rĂłwnieĹź krĂłtkie koĹczyny przednie, ktĂłre byĹy jednak wiÄksze niĹź u Tyrannosaurus. Albertozaur byĹ jednak o jednÄ trzeciÄ mniejszy od swego kuzyna. PotÄĹźna czaszka teropoda leĹźaĹa wysoko na krĂłtkiej, S-ksztaĹtnej szyi. Szerokie okna w czaszce obniĹźaĹy ciÄĹźar gĹowy oraz byĹy miejscem przyczepu waĹźnych miÄĹni. Tylne koĹczyny byĹy dĹugie i bardzo dobrze umiÄĹnione. CaĹa masa gada byĹa rozkĹadana na powierzchniÄ przez czteropalczaste stopy.
Nazwa Albertosaurus zostaĹa nadana w 1905 przez Henry’ego Fairfielda Osborna z AmerykaĹskiego Muzeum Historii Natury. Pierwszy czĹon tej nazwy pochodzi od prowincji, gdzie po raz pierwszy odnaleziono szczÄ tki gada- Alberta w Kanadzie. Druga czÄĹÄ to greckie sĹowo σαυρος („sauros”)- jaszczur. Oznacza wiÄc ona dosĹownie „jaszczur z Alberty”. W 1910 amerykaĹski paleontolog Barnum Brown odkryĹ skamieniaĹe pozostaĹoĹci po stadzie albertozaurĂłw nad Red Deer River. Z powodu duĹźej liczby koĹci oraz ograniczonego czasu Brown nie zdoĹaĹ wydobyÄ wszystkich szkieletĂłw. WiÄkszoĹÄ wykopanych skamieniaĹoĹci znajduje siÄ obecnie w AmerykaĹskim Muzeum Historii Naturalnej w Nowym Jorku.
Currie wysunÄ Ĺ hipotezÄ? sposobu polowania Albertosaurus. PorĂłwnaĹ dĹugoĹÄ jego nĂłg z ornitomimozaurami, ktĂłre byĹy prawdopodobnie najszybszymi dinozaurami. MĹode osobniki albertozaura przypuszczalnie biegaĹy rĂłwnie szybko co hadrozaury, czyli z prÄdkoĹciÄ do 50 km/h. Currie wyjaĹnia, Ĺźe sÄ to jedynie jego domysĹy. Twierdzi rĂłwnieĹź, Ĺźe dorosĹe Albertosaurus, byĹy wolniejsze i osiagaĹy jakieĹ 35-40 km/h. W swych badaniach wykazaĹ takĹźe, Ĺźe albertozaur byĹ o wiele skuteczniejszym drapieĹźnikiem niĹź Tyrannosaurus, a padlinÄ ĹźywiĹ siÄ najprawdopodobniej tylko w ostatecznoĹci lub kiedy nadeszĹa taka „okazja”.
ODKRYCIA:
1 Albertosaurus sarcophagus- pierwszy odnaleziony gatunek z rodzaju. Nazwa gatunkowa to kombinacja dwĂłch greckich sĹĂłw σαρξ („sarx”)-miÄso; oraz Φαγειν („phagein”)- jeĹÄ. CaĹa nazwa zwierzÄcia oznacza wiÄc „miÄsoĹźerny jaszczur z Alberty”.
2 Gorgosaurus libratus- W 1913 paleontolog Charles Hazelius Sternberg odnalazĹ w Albercie kolejny szkielet wielkiego tyranozauroida. W 1914 roku Lawrence Lambe nazwaĹ okaz Gorgosaurus libratus . Dopiero po kilkudziesiÄciu latach w 1970 roku Dale Russell uznaĹ rodzaj Gorgosaurus za synonim Albertosaurus, a gatunek tego teropoda nosiĹ odtÄ d nazwÄ Albertosaurus libratus.
3 Deinodon- to rodzaj poznany na podstawie odnalezionej szczÄ tki oraz dwunastu zÄbĂłw. Teropoda odkryĹ Joseph Leidy w 1856 r. WiÄkszoĹÄ gatunkĂłw zostaĹa rozpoznana i przydzielona do innych rodzajĂłw. NiektĂłre jednak pozostajÄ w sytuacji nomen dubium lub nomen nudum, gdyĹź niewiadomo do jakiego tyranozauroida naleĹźaĹy odkryte skamieniaĹoĹci. Obecnie niektĂłre z nich siÄ traktowane jako synonimy jakiegoĹ gatunku Albertosaurus.
4 Laelaps- nazwa ta zostaĹa nadana teropodowi, ktĂłrego fragmentaryczne skamieniaĹoĹci odnaleziono w New Jersey. WymyĹliĹ jÄ amerykaĹski paleontolog Edward Drinker Cope w 1866, odnoszÄ c siÄ do mitycznego psa. JedenaĹcie lat później Othniel Charles Marsh zmieniĹ nazwÄ Laelaps aquilunguis na Dryptosaurus aquilunguis. Odnalezione szczÄ tki naleĹźaĹy jednak do rodzaju Albertosaurus. Pod nazwÄ rodzajowÄ lelapsa zostaĹo jednak opisanych takĹźe wiele innych gatunkĂłw dinozaurĂłw oraz krokodyli.
Spis gatunkĂłw:
Albertosaurus Osborn, 1905
A. sarcophagus Osborn, 1905
Gorgosaurus libratus Lambe 1914/Russell 1970 (=A. libratus)
G. sternbergi Matthew i Brown 1923/Russell 1970 (=A. sternbergi)
G. novojilovi Maleev 1955/Mader i Bradley 1989 (=A. novojilovi) nomen nudum
A. arctunguis Parks 1928 (=A. sarcophagus)
A. incrassatus Cope 1876/von Huene, 1932
A. lancensis Gilmore 1946/Russell 1970 (=Nanotyrannus)
A. megagracilis Paul 1988 (=Dinotyrannus megagracilis)
A. olseni Gilmore 1933/Paul 1988 (= Alectrosaurus olseni)
A. periculosus Riabinin 1930 (=Tarbosaurus periculosus)
Deinodon (Marsh, 1892):
Deinodon amplus Marsh 1892/Hay 1902 (=Stygivenator amplus)
D. arctunguis Parks 1928/Kuhn 1939 (=Albertosaurus arctunguis)
D. cristatus Cope 1877/Osborn 1902 nomen dubium
D. cristatus Marsh 1892/Hay 1902 (=Stygivenator cristatus)
D. explanatus Cope 1876/Lambe 1902 (=Paronychodon)
D. falculus Cope 1876/Osborn 1902 (=Dromaeosaurus falculus)
D. grandis Marsh 1890/Osborn 1916 (=Ornithomimus grandis i Aublysodon grandis) nomen dubium
D. hazenianus (Cope 1877/Osborn 1902) (=Laelaps hazenianus i Dryptosaurus hazenianus) nomen dubium
D. horridus Leidy 1856 (=Aublysodon mirandus)
D. incrassatus (Cope 1876/Osborn 1902) (=Albertosaurus incrassatus) nomen dubium
D. kenabekides Hay 1899/Olshevsky 1995) (=Dryptosaurus kenabekides) nomen dubium
D. laevifrons Cope 1877/Osborn 1902 nomen dubium
D. lancinator Maleev 1955/Kuhn 1965 (=Tarbosaurus bataar)
D. lateralis Cope 1876/Hay 1902) nomen dubium
D. novojilovi Maleev 1955/1964 (=Maleevosaurus novojilovi)
D. sarcophagus Osborn 1905/Matthew i Brown 1922 (=Albertosaurus sarcophagus).

22.06.09
Poprawa znalazĹa siÄ na stronie:
http://www.dinozaury.com/index.php?opti ... &Itemid=98
Dino