[artykuł] Ewolucja waleni
-
- Permski synapsyd
- Posty: 669
- Rejestracja: 23 lipca 2006, o 09:37
- Imię i nazwisko: Krzysztof Lichota
- Lokalizacja: okolice Poznania
[artykuł] Ewolucja waleni
Zgodnie z obietnicą
to jest artykuł o ewolucji waleni, napisany na podstawie artykułu zamieszczonego w National Geographic w nr 11 z 2001 roku.
____________________________________________________
Najstarszy znany przodek waleni chodził sprawnie po lądzie i był owłosionym, kopytnym mięsożercą. W eocenie jego następcy, o bardziej krępym ciele i cięższej głowie, zaczęli prowadzić ziemnowodny tryb życia. W ślad za zmianami środowiska walenie w ciągu 10 milionów lat przystosowały swą budowę i zachowania do życia w morzu.
Czaszka największego z żyjących wielorybów, płetwala błękitnego, nie zmieściłaby się w większości dużych pokojów w naszych mieszkaniach. Tymczasem, czaszka pierwszego ze znanych prawaleni, pakicetusa, była wielkości czaszki kojota. Pakicetus żył 50 Ma (Mega annum- łac. milionów lat temu) na terenach Pakistanu i był ziemnowodnym, podobnym do wydry stworzeniem. Z biegiem czasu prawalenie rosły i zmieniały się. Kolejnym wczesnym prawaleniem był Ambulocetus. Żył on 49 Ma i był tak jakby włochatym krokodylem, czającym się na ofiarę i będącym dalekim przodkiem wielorybów stworzeniem. 45 Ma żył Procetus, a trochę przed nim, bo 46,5 Ma żył Rodhocetus. Miały one skarlałe kończyny dolne, nie były pokryte futrem i nadal miały szyje. 43-46 Ma żył Kutchicetus, stosunkowo mały stwór, mniejszy od Rodhocetus. Wyglądał tak, jakby wracał się w ewolucji.
Miał długi ogon i bardziej owłosione ciało niż jego przodek. 37 Ma żyło już podobniejsze do dzisiejszych waleni stworzenie, zwane durodonem. Od współczesnych nam wielorybów różniły go jednak tylne kończyny i przednie nie zamienione jeszcze w płetwy, a także to, że miał szyję i nozdrza umieszczone w połowie odległości między końcem szczęki a czubkiem głowy. W tych samych czasach co Durodon żył drugi waleń, Basilosaurus. Mimo, że w nazwie jest słowo jaszczur, to przecież to wieloryb. Nazwa wzięła się stąd, że gdy go odkryto, sądzono, że był dinozaurem. Był on bardzo długi; miał 18 m długości. Mówią, że to od niego pochodzą dzisiejsze walenie. Między 24 a 26 Ma pływał w morzach stwór o nazwie Aetiocetus. Miał już pierwsze zaczątki fiszbinów, nozdrza umieszczone w odpowiednim dla wielorybów miejscu, a co najważniejsze, nie miał dolnych kończyn. Był pierwszym prawdziwym wielorybem. 15 Ma żyło stworzenie bardzo podobne do dzisiejszych płetwali, znane nam jako Cetotherium. Był to pierwszy prawdziwy przedstawiciel podrzędu Mysticeti, podobny do swych potomków tak, że niektórzy mogliby go pomylić z dzisiejszymi waleniami. Pierwsi przedstawiciele Odonceti żyli ok. 18 Ma. Należały do nich zwierzęta takie jak Squalodon i Kentriodon. To u skwalodona, żyjącego 16 Ma, po raz pierwszy wystąpiła umiejętność echolokacji, tak znanej wszystkim cechy delfinów. Kentriodon, który żył 15 Ma, był klasycznym przykładem tego, jak powinien wyglądać delfin. Lecz nie wszystkie wymarłe delfiny były podobne do delfinów. Odobenocetops był morsopodobnym stworem żywiącym się małżami. Żył 5 Ma, w pliocenie. Żyjące później walenie były już bardzo podobne do tych dzisiejszych.
Aparat słuchu
Podwodny słuch rozwijał się stopniowo. Dobrym przykładem jest anatomia ucha ziemnowodnego Pakicetus. Ten chodzący waleń nie dysponował typową dla współczesnych waleni poduszką tłuszczową sięgającą ucha środkowego, co wskazuje, że zachował jeszcze cechy lądowe. Później do odbioru dźwięków przystosowała się żuchwa wielorybów w połączeniu z ową poduszką tłuszczową. Melon służący do echolokacji wykształciły tylko zębowce.
Zanikające nogi
Zanikały, zanikały… ale nie zaniknęły całkowicie. Tylne kończyny, które pomagały czworonożnym przodkom waleni poruszać się na lądzie, są już tylko wspomnieniem. Pakicetus chodził, a Ambulocetus był jeszcze bardziej wszechstronny. Miał miednicę jeszcze zrośniętą z kręgosłupem i mógł unieść swe ciało na lądzie. Błoniaste stopy natomiast wspomagały poruszanie się pod wodą, być może zwierzę pływało tak, jak robią to wydry. 10 milionów lat później 18-metrowy Basilosaurus miał już karłowate nogi. Można przypuszczać, że maleńkie kończyny, wyposażone w zdolne do zginania się kolana i palce, były pomocne podczas kopulacji. Dziś tylne kończyny i miednica waleni są maleńkie i służą jako przyczep mięśniom genitaliów. Zwierzęta zachowały jednak geny kodujące dłuższe kończyny. Czasem rodzi się wieloryb z jedną lub dwiema wyrośniętymi nogami- genetyczny relikt zwany atawizmem.
Wędrówka nosa
Waleniom oddychało się łatwiej, odkąd nie musiały wystawiać pyska nad wodę. W miarę jak wczesne wieloryby spędzały coraz więcej czasu w zanurzeniu, ich nozdrza przewędrowały z końca nosa na wierzchołek głowy. Otwory oddechowe pomagają odróżnić formy współczesne: zębowce mają zwykle pojedynczy otwór, a fiszbinowce- parzysty.
Lista wymarłych waleni:
* Artiocetus clavis
* Protocetus atavus
* Rodhocetus balochistanensis
* Rhodocetus kasrani
* Gandakasia
* Pakicetus inachus
* Nalacetus
* Ichthyolestes
* Ambulocetus natans
* Himalayacetus subathuensis
* Dorudon atrox
* Zygorhiza kochii
* Basilosaurus cetoides
* Basilosaurus drazindai
* Basilosaurus isis
* Mammalodon colliveri
* Janjucetus hunderi
* Kentriodon
* Eurhinodelphis ambiguus
* Eurhinodelphis cocheuteuxi
* Eurhinodelphis longirostris
* Rhabdosteus
* Squalodon calvertensis
* Prosqualodon
* Cetotherium
* Piscobalaena nana
* Odobenocetops leptodon
* Eobalaenoptera harrisoni
____________________________________________________
Najstarszy znany przodek waleni chodził sprawnie po lądzie i był owłosionym, kopytnym mięsożercą. W eocenie jego następcy, o bardziej krępym ciele i cięższej głowie, zaczęli prowadzić ziemnowodny tryb życia. W ślad za zmianami środowiska walenie w ciągu 10 milionów lat przystosowały swą budowę i zachowania do życia w morzu.
Czaszka największego z żyjących wielorybów, płetwala błękitnego, nie zmieściłaby się w większości dużych pokojów w naszych mieszkaniach. Tymczasem, czaszka pierwszego ze znanych prawaleni, pakicetusa, była wielkości czaszki kojota. Pakicetus żył 50 Ma (Mega annum- łac. milionów lat temu) na terenach Pakistanu i był ziemnowodnym, podobnym do wydry stworzeniem. Z biegiem czasu prawalenie rosły i zmieniały się. Kolejnym wczesnym prawaleniem był Ambulocetus. Żył on 49 Ma i był tak jakby włochatym krokodylem, czającym się na ofiarę i będącym dalekim przodkiem wielorybów stworzeniem. 45 Ma żył Procetus, a trochę przed nim, bo 46,5 Ma żył Rodhocetus. Miały one skarlałe kończyny dolne, nie były pokryte futrem i nadal miały szyje. 43-46 Ma żył Kutchicetus, stosunkowo mały stwór, mniejszy od Rodhocetus. Wyglądał tak, jakby wracał się w ewolucji.
Miał długi ogon i bardziej owłosione ciało niż jego przodek. 37 Ma żyło już podobniejsze do dzisiejszych waleni stworzenie, zwane durodonem. Od współczesnych nam wielorybów różniły go jednak tylne kończyny i przednie nie zamienione jeszcze w płetwy, a także to, że miał szyję i nozdrza umieszczone w połowie odległości między końcem szczęki a czubkiem głowy. W tych samych czasach co Durodon żył drugi waleń, Basilosaurus. Mimo, że w nazwie jest słowo jaszczur, to przecież to wieloryb. Nazwa wzięła się stąd, że gdy go odkryto, sądzono, że był dinozaurem. Był on bardzo długi; miał 18 m długości. Mówią, że to od niego pochodzą dzisiejsze walenie. Między 24 a 26 Ma pływał w morzach stwór o nazwie Aetiocetus. Miał już pierwsze zaczątki fiszbinów, nozdrza umieszczone w odpowiednim dla wielorybów miejscu, a co najważniejsze, nie miał dolnych kończyn. Był pierwszym prawdziwym wielorybem. 15 Ma żyło stworzenie bardzo podobne do dzisiejszych płetwali, znane nam jako Cetotherium. Był to pierwszy prawdziwy przedstawiciel podrzędu Mysticeti, podobny do swych potomków tak, że niektórzy mogliby go pomylić z dzisiejszymi waleniami. Pierwsi przedstawiciele Odonceti żyli ok. 18 Ma. Należały do nich zwierzęta takie jak Squalodon i Kentriodon. To u skwalodona, żyjącego 16 Ma, po raz pierwszy wystąpiła umiejętność echolokacji, tak znanej wszystkim cechy delfinów. Kentriodon, który żył 15 Ma, był klasycznym przykładem tego, jak powinien wyglądać delfin. Lecz nie wszystkie wymarłe delfiny były podobne do delfinów. Odobenocetops był morsopodobnym stworem żywiącym się małżami. Żył 5 Ma, w pliocenie. Żyjące później walenie były już bardzo podobne do tych dzisiejszych.
Aparat słuchu
Podwodny słuch rozwijał się stopniowo. Dobrym przykładem jest anatomia ucha ziemnowodnego Pakicetus. Ten chodzący waleń nie dysponował typową dla współczesnych waleni poduszką tłuszczową sięgającą ucha środkowego, co wskazuje, że zachował jeszcze cechy lądowe. Później do odbioru dźwięków przystosowała się żuchwa wielorybów w połączeniu z ową poduszką tłuszczową. Melon służący do echolokacji wykształciły tylko zębowce.
Zanikające nogi
Zanikały, zanikały… ale nie zaniknęły całkowicie. Tylne kończyny, które pomagały czworonożnym przodkom waleni poruszać się na lądzie, są już tylko wspomnieniem. Pakicetus chodził, a Ambulocetus był jeszcze bardziej wszechstronny. Miał miednicę jeszcze zrośniętą z kręgosłupem i mógł unieść swe ciało na lądzie. Błoniaste stopy natomiast wspomagały poruszanie się pod wodą, być może zwierzę pływało tak, jak robią to wydry. 10 milionów lat później 18-metrowy Basilosaurus miał już karłowate nogi. Można przypuszczać, że maleńkie kończyny, wyposażone w zdolne do zginania się kolana i palce, były pomocne podczas kopulacji. Dziś tylne kończyny i miednica waleni są maleńkie i służą jako przyczep mięśniom genitaliów. Zwierzęta zachowały jednak geny kodujące dłuższe kończyny. Czasem rodzi się wieloryb z jedną lub dwiema wyrośniętymi nogami- genetyczny relikt zwany atawizmem.
Wędrówka nosa
Waleniom oddychało się łatwiej, odkąd nie musiały wystawiać pyska nad wodę. W miarę jak wczesne wieloryby spędzały coraz więcej czasu w zanurzeniu, ich nozdrza przewędrowały z końca nosa na wierzchołek głowy. Otwory oddechowe pomagają odróżnić formy współczesne: zębowce mają zwykle pojedynczy otwór, a fiszbinowce- parzysty.
Lista wymarłych waleni:
* Artiocetus clavis
* Protocetus atavus
* Rodhocetus balochistanensis
* Rhodocetus kasrani
* Gandakasia
* Pakicetus inachus
* Nalacetus
* Ichthyolestes
* Ambulocetus natans
* Himalayacetus subathuensis
* Dorudon atrox
* Zygorhiza kochii
* Basilosaurus cetoides
* Basilosaurus drazindai
* Basilosaurus isis
* Mammalodon colliveri
* Janjucetus hunderi
* Kentriodon
* Eurhinodelphis ambiguus
* Eurhinodelphis cocheuteuxi
* Eurhinodelphis longirostris
* Rhabdosteus
* Squalodon calvertensis
* Prosqualodon
* Cetotherium
* Piscobalaena nana
* Odobenocetops leptodon
* Eobalaenoptera harrisoni
Ostatnio zmieniony 6 października 2007, o 09:45 przez KrzysiekLichota, łącznie zmieniany 5 razy.
- Xyphactinus
- Karboński antrakozaur
- Posty: 525
- Rejestracja: 18 kwietnia 2006, o 20:12
- Lokalizacja: tak naprawdę z Poznania
Po pierwsze, co oznaczajĂ? 1 i 2 w nawiasach kwadratowych przy spisie waleni?
Po drugie, wydaje mi siĂ? zbĂ?dne u??ywanie skr??tu "Ma", skoro mamy polski skr??t "mlt". Nie jest to nic powa??nego wprawdzie, ale jako?? wolĂ? standardowy skr??t.
Po drugie, wydaje mi siĂ? zbĂ?dne u??ywanie skr??tu "Ma", skoro mamy polski skr??t "mlt". Nie jest to nic powa??nego wprawdzie, ale jako?? wolĂ? standardowy skr??t.
"Chciałbym, żeby świat był dwa razy większy i połowa jego była wciąż niezbadana."
sir David Attenborough
Cykl "Gdyby kometa nie spadła":
http://www.dinozaury.com/forum/viewtopic.php?t=939
http://www.dinozaury.com/forum/viewtopic.php?t=967
sir David Attenborough
Cykl "Gdyby kometa nie spadła":
http://www.dinozaury.com/forum/viewtopic.php?t=939
http://www.dinozaury.com/forum/viewtopic.php?t=967
- dilong
- Jurajski allozaur
- Posty: 1609
- Rejestracja: 5 sierpnia 2006, o 10:20
- Imię i nazwisko: Maciej Krzysztof Pindakiewicz
- Lokalizacja: województwo mazowieckie
Po pierwsze, nie wiadomo czy przodek waleni by?? ro??lino??ercĂ?. Nawet do dzisiaj niewiemy, z jakiej grypu one pochodzĂ?. Wieszo??c naukowc??w twierdzi??a, ??e od wymar??ej grypu ssak??w zwanych mezonychidami, potem zaczĂ?to ich szukaĂ? w??r??d pierwotnych parzystokopytnych, lecz badania panewki prawalenia Ambulocetus, ca??kowicie zaprzeczy??y tej teorii.
Zapomnia??e?? o:
Protocetus
Zapomnia??e?? o:
Protocetus
Ostatnio zmieniony 3 stycznia 2007, o 14:43 przez dilong, łącznie zmieniany 2 razy.
Geologia UW
- Sebastian
- Jurajski allozaur
- Posty: 1336
- Rejestracja: 2 lipca 2006, o 13:32
- Imię i nazwisko: Sebastian Oziemski
- Lokalizacja: Harlow, Essex, UK
Re: Ewolucja waleni-artyku??
Z tego co mi wiadomo to przodkami waleni sĂ? miĂ?so??erne parzystokopytne, kt??rych najbli??szymi krewnymi sĂ? krĂ?torogie- przodek waleni nie by?? ro??lino??erny!krzysiu_dino pisze:Najstarszy znany przodek waleni chodzi?? sprawnie po lĂ?dzie i by?? ow??osionym, kopytnym ro??lino??ercĂ?.
- Daniel Madzia
- Jurajski allozaur
- Posty: 1609
- Rejestracja: 15 marca 2006, o 12:39
- Lokalizacja: Třinec, Česká republika
- Kontakt:
Skrot "Ma" (=Mega annum) jest powszechnie uzywany i znany. Na stronie popularno-naukowej o charakterze ksztalcacym powinno sie IMHO uzywac wlasnie tej formyXyphactinus pisze:(...)wydaje mi siĂ? zbĂ?dne u??ywanie skr??tu "Ma", skoro mamy polski skr??t "mlt". Nie jest to nic powa??nego wprawdzie, ale jako?? wolĂ? standardowy skr??t.
No ale nie ode mnie zalezy...
- Sebastian
- Jurajski allozaur
- Posty: 1336
- Rejestracja: 2 lipca 2006, o 13:32
- Imię i nazwisko: Sebastian Oziemski
- Lokalizacja: Harlow, Essex, UK
W??asnie, jak ju?? zauwa??y?? pan Karol, skr??t ten jest w??a??ciwy, a mlt to b??Ă?dny i oznaczajĂ?cy co innego skr??t- patrz:Daniel Madzia pisze: Skrot "Ma"
http://www.google.pl/search?hl=pl&q=mlt&lr=
-
- Permski synapsyd
- Posty: 669
- Rejestracja: 23 lipca 2006, o 09:37
- Imię i nazwisko: Krzysztof Lichota
- Lokalizacja: okolice Poznania
-
- Permski synapsyd
- Posty: 669
- Rejestracja: 23 lipca 2006, o 09:37
- Imię i nazwisko: Krzysztof Lichota
- Lokalizacja: okolice Poznania
- Dino
- Administrator
- Posty: 4005
- Rejestracja: 13 marca 2006, o 20:45
- Imię i nazwisko: Łukasz Czepiński
- Lokalizacja: Warszawa
- Kontakt:
24 artykuĹ w ĹD:
http://www.dinozaury.com/index.php?opti ... iew&id=870
http://www.dinozaury.com/index.php?opti ... iew&id=870