[opis] Mammut (mastodont)

[szerman]

Mammut (mastodont):
M. americanum (mastodont amerykański):
Długość: 5-5,5 m
Wysokość: 3 m
Masa: 4-5 t
Wielkość ciosów: 2,5-3 m (bardziej zakrzywione niż u współczesnych słoni, lecz nieco mniej niż u mamuta włochatego)
Czas: pliocen (miocen?) - późny plejstocen, 5,33 (23,03)-0,0115 Ma
Miejsce: Ameryka Północna, Europa (Ukraina)

Mammut americanum to najlepiej poznany gatunek z rodzaju mastodont, występujący licznie na terenie USA (wraz z Alaską), a także w północnym Meksyku, w południowej Kanadzie, Hondurasie (niektóre okazy pochodzą również z Europy), od późnego pliocenu do końca plejstocenu. Osiągał rozmiary dzisiejszego słonia indyjskiego. Jego ciało, podobnie jak u mamuta włochatego (właściwego), było pokryte sierścią, choć panuje przekonanie, że nie aż tak gęstą. Wyginął wraz z końcem ostatniej epoki lodowcowej ok. 10000 lat temu. Przyczyną wyginięcia tych wielkich trąbowców, tak samo jak innych gatunków należących do tzw. megafauny, tłumaczy się gwałtownymi zmianami klimatycznymi jakie miały miejsca wraz z nagłym i gwałtownym cofaniem się lądolodu z półkuli północnej. Prawdopodobnie mastodonty ze względu na dość wąską tolerancję ekologiczną nie były w stanie szybko przystosować się do nowych warunków siedliskowych. Jest również całkiem prawdopodobne, że nasi przodkowie polowali na te zwierzęta dla mięsa, futra oraz kości potrzebnych do wytwarzania narzędzi.


M. cosoensis:
Długość: ? m
Wysokość: ? m
Masa: ? t
Wielkość ciosów: ? m
Czas: pliocen - wczesny plejstocen (5,332-0,781 Ma); USA (Kalifornia)

Kolejny gatunek zamieszkujący Amerykę Północną. Pierwsze jego pozostałości odnaleziono w Górach Coso, w Kalifornii. Pierwotna nazwa tego mastodonta to Pliomastodon furlongi nadana przez Schultza w 1937 roku. Nazwa rodzajowa Pliomastodon została zastąpiona na obecną przez Shoshani i Tassy w 1996 roku.


M. furlongi:
Długość: ? m
Wysokość: ? m
Masa: ? t
Wielkość ciosów: ? m
Czas: miocen (23,03-5,33 Ma); USA (Oregon)

Gatunek znany wyłącznie z Ameryki Północnej (Oregon). Prawdopodobnie najdłużej istniejący gatunek mastodonta i jeden z najdłużej istniejących trąbowców. Żył na tych terenach w epoce miocenu, czyli przez około 17,7 milionów lat.


M. raki:
Długość: ? m
Wysokość: ? m
Masa: ? t
Wielkość ciosów: ? m
Czas: pliocen (blancan) - wczesny plejstocen (4,9-0,781 Ma) USA (Nowy Meksyk)

Mammut raki to jeden z młodszych gatunków mastodonta. Występował jak wiele jego kuzynów na terenie obecnych Stanów Zjednoczonych, konkretnie w stanie Nowy Meksyk. Pierwotna nazwa tego mastodonta to Mastodon raki nadana przez Fricka w 1933 roku. Nazwa rodzajowa Mastodon została zastąpiona na obecną przez Tedforda (1981), Lucasa i Morgana (1999).


M. spenceri:
Długość: ? m
Wysokość: ? m
Masa: ? t
Wielkość ciosów: ? m
Czas: wczesny miocen (23,03-15,97 Ma); Egipt (Wadi Moghra)

Jeden z najwcześniejszych gatunków mastodontów. Jego szczątki datuje się na wczesny miocen. Opisał go w 1918 roku Fourtau, nadając mu epitet gatunkowy spenceri, honorujący Herberta Spencera, angielskiego filozofa i przedstawiciela ewolucjonizmu.

Klasyfikacja:
Mammalia
Theria
Eutheria
Proboscidea
† Mammutidae
† Mammut

Ciekawostki:
Niegdyś wszystkie szczątki kopalnych trąbowców były zaliczane do mastodontów, która była traktowana jako takson-worek. Obecnie do tej rodziny naukowcy zaliczają tylko 2 rodzaje: Mammut i Zygolophodon.
Łacińska nazwa rodzajowa Mammut oznaczająca mastodonta może się kojarzyć z mamutem, który z kolei po łacińsku to Mammuthus. Podobieństwo pisemne i fonetyczne nazw Mammut i mamut oraz pewne podobieństwa anatomiczne mogą być przyczyną pomylenia mastodonta z mamutem.

Etymologia:
Człon nazwy rodzajowej Mammut znaczy 'brodawkowaty ząb' (w przeciwieństwie do słoni współczesnych, trzonowce mastodontów miały kilka wysokich guzków pozwalających na rozcieranie pokarmu). Dzięki nim mastodonty w odróżnieniu od współczesnym im trąbowców odżywiały się miękkim pokarmem roślinnym (liście, rośliny wodne). Synonimy nazwy rodzajowej Mammut:
- Mastodon
- Missourium
- Pliomastodon
- Tapirus

Spis gatunków:
Mammut americanum Blumenbach, 1799 (1791) - późny pliocen, plejstocen (2,588-0,0115 Ma); Ameryka Północna
= Mammut ohioticum Blumenbach, 1797 - pliocen (5,33-1,81 Ma); Ukraina
= Mammut progenium Hay, 1914
= Mastodon giganteus Cuvier, 1817 - miocen (23,03-5,33 Ma); USA (Północna Karolina) ---> wątpliwy status taksonomiczny
= Pliomastodon adamsi Hibbard, 1944 - pliocen (blancan, 4,9-1,81 Ma); USA (Kansas)
= Tapirus mastodontoides Harlan, 1825
Mammut cosoensis Schultz, 1937
Mammut furlongi Shotwell i Russell, 1963
Mammut matthewi Osborn, 1921 - miocen (serrawal, 13,65 - 11,61 Ma); wschodnie Chiny (Jiangsu), USA (Nebraska)
= Mammut nevadanus Tedford, 1987 - miocen (23,03-5,33 Ma); USA (Nevada)
= Pliomastodon sellardsi Simpson, 1930 - miocen (23,03-5,33 Ma); USA (Floryda)
= Pliomastodon vexillarius Matthew, 1930 - miocen (23,03-5,33 Ma); USA (Kalifornia)
Mammut pentilicus ?
Mammut raki Frick, 1933
Mammut spenceri Fourtau, 1918

Bibliografia:
1. http://en.wikipedia.org/wiki/Mammut
2. http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.p ... eal_user=1
3. http://www.elephant.se/mastodon.php?ope ... roboscidea
4. http://i172.photobucket.com/albums/w25/ ... cideos.jpg

Rekonstrukcja mastodonta amerykańskiego:

[Dryocopus]

Warto wspomnieć od znaczącej odmienności pokarmowej (vide - owe brodawkowate zęby), tj. mastodonty w odróżnieniu od współczesnym im trąbowców odżywiały się miękkim pokarmem roślinnym (liście, rośliny wodne).

Dlatego zamiast twardych powierzchni miażdżących Elephantidae mamy te "brodawki".



No i oczywiście w przyczynach wyginięcia nie zapominajmy o nadejściu na kontynent amerykański gatunku Homo sapiens. Jakoś dziwnie większość paleo dzieli się albo na takich, co uważają, że człowiek to samo zło i sam wytępił wszystko łącznie z dinozaurami, albo, że nie miał z tym nic wspólnego i wszystko i tak by samo wyginęło (co w przypadku faun NA jest dla mnie nieco wątpliwe, bo w takim razie czemu przetrwały poprzednie interglacjały).

[szerman]

Warto wspomnieć od znaczącej odmienności pokarmowej (vide - owe brodawkowate zęby), tj. mastodonty w odróżnieniu od współczesnym im trąbowcom odżywiały się miękkim pokarmem roślinnym (liście, rośliny wodne).

Dzięki, dopisane Poprawiona również kolejność miocen - oligocen na oligocen - miocen w opisie Paraceratherium
EDIT
Dopisałem także wzmiankę nt Homo sapiens. Niestety opis ten jest prawie w całości poświęcony jednemu gatunkowi, tj M. americanum, na temat innych nie znalazłem zbyt wiele... W zasadzie tylko tyle, ile widać Jakby ktoś znalazł jakieś informacje o innych gatunkach, to byłbym wdzięczny za linki

[Kahless]

Wydaje mi się, że europejskie szczątki trąbowców z rodzaju Mammut nie należą do tego samego gatunku co amerykański mastodont tylko do odrębnego Mammut borsoni. Pozatym znaleziska materiału należącego do tego gatunku pochodzą z południa Europy. Nie wiem nic o występowaniu M. americanum na Ukrainie , ale byłoby to ciekawe.

[szerman]

Racja Kahless, gdyby to było zwierzę było np. z triasu to można wytłumaczyć tym, iż wówczas istniał superkontynent Pangea, a po jego rozpadzie szczątki tego samego rodzaju mogą się znajdować obecnie po dwóch stronach Atlantyku A w tym przypadku wędrówka tak wielkich ssaków z Ameryki Północnej do Europy przez pomost lodowy łączący Azję z Ameryką trwałby zapewne setki, jak nie tysiące lat. Poza tym wędrówka taka powinna być spowodowana jakimiś negatywnymi czynnikami środowiskowymi na daną populację, powodujące u niej swoiste reakcje w celu przystosowania się do innych warunków. Tak czy inaczej, samo odizolowanie się jednej populacji od drugiej oraz przebywanie w innych warunkach środowiskowych zapewne spowodowałoby pewne zmiany u tych zwierząt. Nie wydaje mi się, żeby okaz z Ukrainy był identyczny z tymi z USA ;) Jednak umieściłem go w opisie, bo tak jest na TPD i ang. Wiki, natomiast Mammut borsoni nie jest gatunkiem mastodonta, a zygolofodonta. Taki błąd na polskiej Wiki ;)

[Kahless]

Nie tylko na polskiej wiki jest w takim wypadku ten błąd. \
http://www.helsinki.fi/~mhaaramo/metazo ... tidea.html
http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Mastodon
Przykładów możnaby mnożyć bardzo wiele. Najlepiej byłoby zapytać Szymona Dryocopusa, on jest specem od afroteriów, myślę, ze wiedziałby jak to jest aktualnie z klasyfikacją obu gatunków.
Pozatym Zygolophodon jest blisko związany z Mammut, oba taksony należą do tej samej rodziny trąbowców.