[Poprawa opisu] Stegosaurus
: 23 grudnia 2006, o 22:59
Poprawa opisu obecnie w przygotowaniu
Postanowi??em poprawiĂ? opis i nieco go wzbogaciĂ?.
Stegosaurus
D??ugo??Ă?: 7,5- 9 m
Wysoko??Ă?: 4 m
Waga: 1,8-2,5 t
Czas: ok. 150 mln lat temu
Miejsce: USA (Utah, Wyoming i Kolorado)
Klasyfikacja:
Dinosaura
Ornithischia
Thyerophora
Stegosauria
Stegosauridae
Materia?? kopalny:
S. armatus - dwa czĂ???ciowe szkielety, fragmenty czaszek;
S. affinis - ko??Ă? ??onowa;
S. madagascariensis - zĂ?by;
S. stenops - kompletny szkielet, czaszki, cztery puszki m??zgowe.
Znaczenie nazw:
Stegosaurus armatus- uzbrojony zadaszony jaszczur
Stegosaurus affinis- bliski/pokrewny (?) zadaszony jaszczur
Stegosaurus laticeps- szeroki zadaszony jaszczur
Stegosaurus stenops - sko??nolicy zadaszony jaszczur
Stegosaurus to najwiĂ?kszy dinozaur pancerny, kt??rego szczĂ?tki po raz pierwszy odkry?? w p????nojurajskich ska??ach na p????nocy Stan??w Zjednoczonych Othniel Charles Marsh. Stegozaur jest obok tyranozaura, triceratopsa i diplodoka najbardziej znanym gadem kopalnym. Nazwa Stegosaurus pochodzi z jĂ?zyka greckiego: στέγος („stegos”)- dach; i σαῦρος („ sauros”)- jaszczurka. Oznacza ona ,,zadaszony jaszczur”. Stegosaurus zamieszkiwa?? najczĂ???ciej bagna, pla??e, p????stepy lub tropikalne lasy. Najprawdopodobniej by??o to zwierze stadne. OsiĂ?ga??o ono jak siĂ? przypuszcza maksymalna prĂ?dko??Ă? do 10 km/h.
Pierwsze rekonstrukcje przedstawia??y zwierzĂ? jako dwuno??ny gad pokryty pancerzem. ??wcze??ni badacze my??leli, ??e p??yty te le??a??y na grzbiecie p??asko jak dach??wki i pe??ni??y funkcjĂ? obronnĂ?. Wzorowali siĂ? oni bowiem na przedstawicielach grupy Ankylosauria. Obecnie wiemy ju??, ??e p??yty te umiejscowione by??y w dw??ch rzĂ?dach biegnĂ?cych wzd??u?? krĂ?gos??upa p??yt. Ich przeznaczenie wciĂ??? budzi wielkie kontrowersji. Paleontolodzy wysuwajĂ? wiele hipotez, z kt??rych najbardziej prawdopodobna g??osi, i?? by??y one swego rodzaju wabikiem podczas god??w. W p??ytach tych odnaleziono r??wnie?? ??lady po naczyniach krwiono??nych. BĂ?d?? mo??e nape??nia??y siĂ? one krwiĂ?, przybierajĂ?c w ten spos??b purpurowĂ? barwĂ?, kt??ra ??wietnie odstrasza??aby drapie??ne stada teropod??w lub niemile widzianego rywala. Stegosaurus posiada?? r??wnie?? bardzo dobrze umiĂ???niony ogon, uzbrojony w cztery ostre kolce. DziĂ?ki temu gad stanowi?? trudnĂ? zdobycz dla g??odnego miĂ?so??ercy. Dawniej uwa??ano, i?? kolce te stercza??y do g??ry. Wsp????cze??ni naukowcy i paleontologowie uwa??ajĂ? jednak, ??e „wyrasta??y” z ogona poziomo.
Czaszka Stegosaurus mia??a oko??o 35 cm d??ugo??ci i by??a zako??czona rogowym dziobem. Posiada??a ona r??wnie?? sp??aszczone oczodo??y oraz niewielkĂ? puszkĂ? m??zgowĂ?. Stegozaur mia?? bowiem najmniejszy m??zg w??r??d zwierzĂ?t w stosunku do wielko??ci cia??a- o rozmiarach orzecha w??oskiego. InnĂ? cecha tego gada sĂ? masywne ko??czyny przednie. Gruba ko??Ă? ramienna by??a przystosowana do przenoszenia du??ych obciĂ???e??, a skr??cone ko??ci d??oni do d??wigania sporego ciĂ???aru. PiĂ?Ă? kr??tkich palc??w, zako??czonych kopytkowatymi pazurami, rozk??ada??o nacisk na pod??o??e. Tylnie ko??czyny by??y znacznie d??u??sze od przednich. ZdradzajĂ? one w pewnym stopniu pochodzenie dinozaura. Praprzodkami tych stworze?? by??y dwuno??ne ptasiomiednicze z grupy fabrozaur??w, np. Lesothosaurus. Stegozaur podobnie jak inni przedstawiciele jego rodziny, mia?? ma??e i bardzo s??abe uzĂ?bienie, kt??re nie pozwala??o mu w pe??ni prze??uwaĂ? pokarmu ro??linnego (g????wnie miĂ?kkie czĂ???ci paproci). Prawdopodobnie po??yka?? w celu ich rozdrobnienia g??adkie kamienie ??o??Ă?dkowe zwane gastrolitami. Podobnie czyni??y zauropody.
Kr??tka charakterystyka innych gatunk??w:
Stegosaurus stenops, nazwa oznacza “zadaszony jaszczur o p??askiej twarzy”, zosta??a nadana przez Marsha w 1887 roku. Jest to tajemniczy stegozaur, gdy?? spo??r??d 50 szkielet??w odnaleziono jedynie jeden kompletny (reszta szkielet??w nie zachowa??a siĂ? w zbyt dobrym stanie). Gatunek ten osiĂ?ga?? do 7 m d??ugo??ci. Jego szczĂ?tki odkryto w Garden Park.
Stegosaurus longispinus, nazwa oznacza "zadaszony jaszczur o d??ugich kolcach", zosta??a nadana przez Charlesa W. Gilmore’a, kt??ry niekompletny szkielet dinozaura odnalaz?? w Formacji Wyoming. Stegosaurus longispinus zosta?? jednak (ze wzglĂ?du na odmienne cechy, np. d??ugie kolce) zaklasyfikowany jako nowy rodzaj- Kentrosaurus.
Stegosaurus ungulatus, nazwa oznacza "kopytny zadaszony jaszczur", nazwĂ? tĂ? nada?? w 1879 roku Othniel Marsh. Jego skamienia??o??ci odkryte zosta??y w Wyoming i sk??ada??y siĂ? z kilku krĂ?g??w oraz p??yt. Przypuszcza siĂ?, i?? stegozaur ten m??g?? byĂ? tym samym gatunkiem co Stegosaurus armatus.
Stegosaurus sulcatus- nazwany przez O. Marsha w 1887 roku jest obecnie uwa??any za synonim Stegosaurus armatus. Jego nazwa oznacza "zadaszony jaszczur z bruzdami".
Stegosaurus duplex, ("zadaszony jaszczur z dwoma splotami")- odnaleziony w 1879 roku przez wynajĂ?tego kolekcjonera skamienia??o??ci Edwarda Ashley’a w Como Bluff. Opisany przez Marsha w 1887 roku. Synonim S. armatus.
Stegosaurus affinis- niepewny gatunek (nomen dubium) stegozaura, kt??ry zosta?? opisany przez Marsha w 1887 roku na podstawie odnalezionej ko??ci ??onowej. Prawdopodobnie jest to jednak synonim dobrze znanego gatunku Stegosaurus armatus
"Stegosaurus" madagascariensis- (nomen dubium)- zosta?? opisany w 1926 roku przez Piveteau’a na podstawie zĂ?b??w. Obecnie sĂ?dzi siĂ?, i?? nale??a??y one do nieznanego nauce archozaura. Ostatecznie ich w??a??cicielem m??g?? byĂ? jaki?? hadrozaur lub krokodylomorf
Spis gatunk??w:
Stegosaurus Marsh 1877
S. armatus Marsh 1877
S. stenops Marsh 1887
S. longispinus Gilmore 1914 (=Kentrosaurus longispinus)
S. affinis Marsh, 1881 nomen dubium
S. altispinus Gilmore 1914 (=Kentrosaurus longispinus)
S. crassus Marsh 1888/Hennig 1915 (=Priconodon crassus)
S. discurus Cope 1878/Hay 1902 nomen dubium (=Hypsirophus discurus)
S. durobrivensis Hulke 1887/Nopcsa 1911 (= Lexovisaurus durobrivensis)
S. hastiger Owen 1877/Lydekker 1890 (=Dacentrurus armatus)
S. laticeps Marsh 1881/Ostrom i McIntosh, 1966 (=Diracodon laticeps)
S. madagascariensis Piveteau 1926 nomen dubium (= nieopisany archozaur?)
S. marshi Lucas 1901 (=Hoplitosaurus marshi)
S. priscus Nopcsa 1911 (=Lexovisaurus durobrivensis)
S. seeleyanus Cope 1879/Hay nomen dubium (=Hypsirophus seeleyanus?)
S. ungulatus Marsh 1879 (=Stegosaurus armatus?)
S. sulcatus Marsh 1887 (=Stegosaurus armatus?)
S. duplex Marsh 1887 (=Stegosaurus armatus?)
ZĂ?b Stegosaurus
Czaszka Stegosaurus
Kolce ogonowe Stegosaurus
Rekonstrukcja Stegosaurus
P.S.- nie mog??em nigdzie znale??Ă? rekonstrukcji z p??ytami le??Ă?cymi p??asko na ciele. ProszĂ? o informacje z opisem jeszcze innych cech Stegosaurus ,o kt??rych w artykule nie ma wzmianki.
Postanowi??em poprawiĂ? opis i nieco go wzbogaciĂ?.
Stegosaurus
D??ugo??Ă?: 7,5- 9 m
Wysoko??Ă?: 4 m
Waga: 1,8-2,5 t
Czas: ok. 150 mln lat temu
Miejsce: USA (Utah, Wyoming i Kolorado)
Klasyfikacja:
Dinosaura
Ornithischia
Thyerophora
Stegosauria
Stegosauridae
Materia?? kopalny:
S. armatus - dwa czĂ???ciowe szkielety, fragmenty czaszek;
S. affinis - ko??Ă? ??onowa;
S. madagascariensis - zĂ?by;
S. stenops - kompletny szkielet, czaszki, cztery puszki m??zgowe.
Znaczenie nazw:
Stegosaurus armatus- uzbrojony zadaszony jaszczur
Stegosaurus affinis- bliski/pokrewny (?) zadaszony jaszczur
Stegosaurus laticeps- szeroki zadaszony jaszczur
Stegosaurus stenops - sko??nolicy zadaszony jaszczur
Stegosaurus to najwiĂ?kszy dinozaur pancerny, kt??rego szczĂ?tki po raz pierwszy odkry?? w p????nojurajskich ska??ach na p????nocy Stan??w Zjednoczonych Othniel Charles Marsh. Stegozaur jest obok tyranozaura, triceratopsa i diplodoka najbardziej znanym gadem kopalnym. Nazwa Stegosaurus pochodzi z jĂ?zyka greckiego: στέγος („stegos”)- dach; i σαῦρος („ sauros”)- jaszczurka. Oznacza ona ,,zadaszony jaszczur”. Stegosaurus zamieszkiwa?? najczĂ???ciej bagna, pla??e, p????stepy lub tropikalne lasy. Najprawdopodobniej by??o to zwierze stadne. OsiĂ?ga??o ono jak siĂ? przypuszcza maksymalna prĂ?dko??Ă? do 10 km/h.
Pierwsze rekonstrukcje przedstawia??y zwierzĂ? jako dwuno??ny gad pokryty pancerzem. ??wcze??ni badacze my??leli, ??e p??yty te le??a??y na grzbiecie p??asko jak dach??wki i pe??ni??y funkcjĂ? obronnĂ?. Wzorowali siĂ? oni bowiem na przedstawicielach grupy Ankylosauria. Obecnie wiemy ju??, ??e p??yty te umiejscowione by??y w dw??ch rzĂ?dach biegnĂ?cych wzd??u?? krĂ?gos??upa p??yt. Ich przeznaczenie wciĂ??? budzi wielkie kontrowersji. Paleontolodzy wysuwajĂ? wiele hipotez, z kt??rych najbardziej prawdopodobna g??osi, i?? by??y one swego rodzaju wabikiem podczas god??w. W p??ytach tych odnaleziono r??wnie?? ??lady po naczyniach krwiono??nych. BĂ?d?? mo??e nape??nia??y siĂ? one krwiĂ?, przybierajĂ?c w ten spos??b purpurowĂ? barwĂ?, kt??ra ??wietnie odstrasza??aby drapie??ne stada teropod??w lub niemile widzianego rywala. Stegosaurus posiada?? r??wnie?? bardzo dobrze umiĂ???niony ogon, uzbrojony w cztery ostre kolce. DziĂ?ki temu gad stanowi?? trudnĂ? zdobycz dla g??odnego miĂ?so??ercy. Dawniej uwa??ano, i?? kolce te stercza??y do g??ry. Wsp????cze??ni naukowcy i paleontologowie uwa??ajĂ? jednak, ??e „wyrasta??y” z ogona poziomo.
Czaszka Stegosaurus mia??a oko??o 35 cm d??ugo??ci i by??a zako??czona rogowym dziobem. Posiada??a ona r??wnie?? sp??aszczone oczodo??y oraz niewielkĂ? puszkĂ? m??zgowĂ?. Stegozaur mia?? bowiem najmniejszy m??zg w??r??d zwierzĂ?t w stosunku do wielko??ci cia??a- o rozmiarach orzecha w??oskiego. InnĂ? cecha tego gada sĂ? masywne ko??czyny przednie. Gruba ko??Ă? ramienna by??a przystosowana do przenoszenia du??ych obciĂ???e??, a skr??cone ko??ci d??oni do d??wigania sporego ciĂ???aru. PiĂ?Ă? kr??tkich palc??w, zako??czonych kopytkowatymi pazurami, rozk??ada??o nacisk na pod??o??e. Tylnie ko??czyny by??y znacznie d??u??sze od przednich. ZdradzajĂ? one w pewnym stopniu pochodzenie dinozaura. Praprzodkami tych stworze?? by??y dwuno??ne ptasiomiednicze z grupy fabrozaur??w, np. Lesothosaurus. Stegozaur podobnie jak inni przedstawiciele jego rodziny, mia?? ma??e i bardzo s??abe uzĂ?bienie, kt??re nie pozwala??o mu w pe??ni prze??uwaĂ? pokarmu ro??linnego (g????wnie miĂ?kkie czĂ???ci paproci). Prawdopodobnie po??yka?? w celu ich rozdrobnienia g??adkie kamienie ??o??Ă?dkowe zwane gastrolitami. Podobnie czyni??y zauropody.
Kr??tka charakterystyka innych gatunk??w:
Stegosaurus stenops, nazwa oznacza “zadaszony jaszczur o p??askiej twarzy”, zosta??a nadana przez Marsha w 1887 roku. Jest to tajemniczy stegozaur, gdy?? spo??r??d 50 szkielet??w odnaleziono jedynie jeden kompletny (reszta szkielet??w nie zachowa??a siĂ? w zbyt dobrym stanie). Gatunek ten osiĂ?ga?? do 7 m d??ugo??ci. Jego szczĂ?tki odkryto w Garden Park.
Stegosaurus longispinus, nazwa oznacza "zadaszony jaszczur o d??ugich kolcach", zosta??a nadana przez Charlesa W. Gilmore’a, kt??ry niekompletny szkielet dinozaura odnalaz?? w Formacji Wyoming. Stegosaurus longispinus zosta?? jednak (ze wzglĂ?du na odmienne cechy, np. d??ugie kolce) zaklasyfikowany jako nowy rodzaj- Kentrosaurus.
Stegosaurus ungulatus, nazwa oznacza "kopytny zadaszony jaszczur", nazwĂ? tĂ? nada?? w 1879 roku Othniel Marsh. Jego skamienia??o??ci odkryte zosta??y w Wyoming i sk??ada??y siĂ? z kilku krĂ?g??w oraz p??yt. Przypuszcza siĂ?, i?? stegozaur ten m??g?? byĂ? tym samym gatunkiem co Stegosaurus armatus.
Stegosaurus sulcatus- nazwany przez O. Marsha w 1887 roku jest obecnie uwa??any za synonim Stegosaurus armatus. Jego nazwa oznacza "zadaszony jaszczur z bruzdami".
Stegosaurus duplex, ("zadaszony jaszczur z dwoma splotami")- odnaleziony w 1879 roku przez wynajĂ?tego kolekcjonera skamienia??o??ci Edwarda Ashley’a w Como Bluff. Opisany przez Marsha w 1887 roku. Synonim S. armatus.
Stegosaurus affinis- niepewny gatunek (nomen dubium) stegozaura, kt??ry zosta?? opisany przez Marsha w 1887 roku na podstawie odnalezionej ko??ci ??onowej. Prawdopodobnie jest to jednak synonim dobrze znanego gatunku Stegosaurus armatus
"Stegosaurus" madagascariensis- (nomen dubium)- zosta?? opisany w 1926 roku przez Piveteau’a na podstawie zĂ?b??w. Obecnie sĂ?dzi siĂ?, i?? nale??a??y one do nieznanego nauce archozaura. Ostatecznie ich w??a??cicielem m??g?? byĂ? jaki?? hadrozaur lub krokodylomorf
Spis gatunk??w:
Stegosaurus Marsh 1877
S. armatus Marsh 1877
S. stenops Marsh 1887
S. longispinus Gilmore 1914 (=Kentrosaurus longispinus)
S. affinis Marsh, 1881 nomen dubium
S. altispinus Gilmore 1914 (=Kentrosaurus longispinus)
S. crassus Marsh 1888/Hennig 1915 (=Priconodon crassus)
S. discurus Cope 1878/Hay 1902 nomen dubium (=Hypsirophus discurus)
S. durobrivensis Hulke 1887/Nopcsa 1911 (= Lexovisaurus durobrivensis)
S. hastiger Owen 1877/Lydekker 1890 (=Dacentrurus armatus)
S. laticeps Marsh 1881/Ostrom i McIntosh, 1966 (=Diracodon laticeps)
S. madagascariensis Piveteau 1926 nomen dubium (= nieopisany archozaur?)
S. marshi Lucas 1901 (=Hoplitosaurus marshi)
S. priscus Nopcsa 1911 (=Lexovisaurus durobrivensis)
S. seeleyanus Cope 1879/Hay nomen dubium (=Hypsirophus seeleyanus?)
S. ungulatus Marsh 1879 (=Stegosaurus armatus?)
S. sulcatus Marsh 1887 (=Stegosaurus armatus?)
S. duplex Marsh 1887 (=Stegosaurus armatus?)
ZĂ?b Stegosaurus
Czaszka Stegosaurus
Kolce ogonowe Stegosaurus
Rekonstrukcja Stegosaurus
P.S.- nie mog??em nigdzie znale??Ă? rekonstrukcji z p??ytami le??Ă?cymi p??asko na ciele. ProszĂ? o informacje z opisem jeszcze innych cech Stegosaurus ,o kt??rych w artykule nie ma wzmianki.
MogĂ? o tym ??wiadczyĂ? polskie tropy Moyenisauropus karaszevskii - pisa?? o tym Gerard Gierli??ski w: Acta Palaeontologica Polonica w 1999 roku i w Posiedzeniach Naukowych Pa??stwowego Instytutu Geologicznego w 2001 roku.
