Ryby z warstw menilitowych (oligocen)

[lama]

Wstęp

W mojej pracy przedstawiam krótką charakterystykę 7 rodzin promieniopłetwych z fliszu karpackiego, z dwóch stanowisk paleontologicznych: Krępak w jednostce skolskiej i Rudawka Rymanowska w jednostce śląskiej. W opisie skupiłem się na biologii i ekologii omawianych ryb.
Ryby doskonałokostne (Teleostei) jest to dominująca współcześnie grupa ryb, reprezentowana przez ponad 20,000 gatunków. Dział Teleostei w fliszu karpackim jest reprezentowany przez przedstawicieli: 21 rządów, 55 rodzin oraz 71 rodzajów. W Karpatach na obszarze Polski z warstw menilitowych zebrano około 13000 okazów, w tym 3314 kompletnych szkieletów, 6382 niekompletnych szkieletów, 1583 głowy i inne szczątki (Kotlarczyk i inni 2006).

Litostratygrafia warstw menilitowych

Warstwy menilitowe złożone są ze skrzemionkowanych czarnych i brązowych łupków menilitowych (płytkowych, grubołupliwych, liściastych, łuskowych, szczapowych, kartkowych, tafelkowych, gomółkowych), zielonych łupków ilasto-krzemionkowych, rogowców, margli, piaskowców, zlepieńców, porcelanitów i diatomitów (Piotrowski&Piotrowska 2004). Wydzielono też horyzonty przewodnie: wapieni z Jasła, wapieni z Tylawy, wapienie z Wujskiego i warstwy tuffu. Sedymentacja osadów odbywała się na dnie głębokiego zbiornika morskiego - części Tetydy, u podnóży stoków grzbietów kordylierów, które były niszczone przez erozje, co powodowało odkładanie się osadu żwiru, mułu i piasku, który po czasie się osuwał na dno basenu

Charakterystyczne Ryby

Argentinidae (srebrzykowate): Pod względem ekologicznym ryby z rodziny Argentinidae jako formy dorosłe występują w strefie przybrzeżnej na skłonie szelfu kontynentalnego. Jedynie w okresie tarła opuszczają się głębiej, gdyż jaja i larwy ich są batypelagiczne (Jerzmańska 1967). Argentinidae w Karpatach są reprezentowane przez rodzaj Glossanodon, żyjący współcześnie w strefie przybrzeżnej, a w czasie tarła wędrujący do obszaru strefy pelagicznej (Jerzmańska & Kotlarczyk 1968). Przedstawiciele Glossanodon żyją w klimacie tropikalnym. Przebywają na głębokości 140-1.400 m w strefie bentopelagicznej zamieszkując blisko piaszczystego podłoża (Kotlarczyk i inni 2006). Rodzaj ten z jednym gatunkiem Glossanodon musceli znany był dawniej z obszaru Karpat i Kaukazu jako Nemachilus musceli z rodziny Cyprinidae (Paucâ 1932, 1934). Nowe stanowisko systematyczne tej formy jako przedstawiciela rodziny Argentinidae ustaliła w wyniku rewizji starszych oznaczeń Jerzmańska (1967), porównując podobieństwa i różnice rodzaju Proargentina opisanego przez Daniltshenko (1960, 1962), a obydwoma współczesnymi rodzajami Argentinidae (Glossanodon i Argentina). Diagnoza gatunku G.musceli jest następująca: kręgosłup złożony z 45-51 kręgów, płetwa grzbietowa zaczyna się w środku ciała, płetwa odbytowa zaczyna się o 4-8 kręgów za ostatnim promieniem płetwy grzbietowej, płetwy brzuszne położone są pod początkiem płetwy grzbietowej (Jerzmańska 1967).



Clupeidae (śledziowate):
Należą tu współczesne ryby pelagiczne, Ĺźyjące do głębokości 200 m, znane ze swych wędrĂłwek na tarło w strefę przybrzeĹźną (Jerzmańska & Kotlarczyk 1968; Kotlarczyk i inni 2006). Szkielety Clupea warstw menilitowych są często wygięte w kształt litery „S” (Bieńkowska 2004), u form tych przyczyny deformacji ciała są spowodowane przez naturalne pośmiertne wygięcie, wzmocnione przez prądy wodne, co niekiedy doprowadza do tego, Ĺźe przednia i tylna część ciała leżą rĂłwnolegle do siebie, a głowa jest zagięta jest do tyłu (Jerzmańska 1960).Kręgosłup Clupea sardinites z warstw menilitowych zbudowany jest z około 43 kręgĂłw. Ĺťebra zaczynają się dopiero od 17 kręgu licząc od tyłu. Płetwa piersiowa złoĹźona z 13-14 promieni, leĹźy tuĹź za głową. Płetwa grzbietowa zbudowana jest z 15-17 promieni; początek jej leĹźy pośrodku odległości pomiędzy końcem pyska a nasadą płetwy ogonowej. Płetwy brzuszne leżą o 4-5 kręgĂłw za pierwszym promieniem płetwy grzbietowej. Płetwa odbytowa na ogół jest Ĺşle zachowana na skamieniałościach. Płetwa ogonowa jest głęboko wcięta i składa się z 9 promieni głównych i 6 promieni bocznych (Jerzmańska 1960).

http://www.dinozaury.com/index.php?opti ... mitstart=2

Gadiformes (dorszokształtne):Są to ryby morskie, prowadzące wędrowny tryb życia. Płetwa brzuszna jest przesunięta przed płetwę piersiową, płetwa grzbietowa składa się z 2 lub 3 części.

1. Merlucciidae (morszczukowate)

• Merluccius: drapieĹźnik Ĺźyjący na głębokości 50-1.000 m (zwykle 150-555 m) zamieszkujący wody szelfu i skłonu kontynentalnego. Ryby te maja skłonność do przebywania blisko dna w czasie dnia, w nocy wędrują powyĹźej (70 - 370m).





• Palaeogadus – to wymarły rodzaj ryby bentopelagicznej zamieszkującej wody morskie i oceaniczne; ryba ta ma zwyczaj przebywania w głębiach, nie przekraczając głębokości 875 m. Gatunek ten przebywał przy linii brzegowej i na szelfie kontynentalnym (Kotlarczyk i inni 2006).




2. Gadidae (dorszowate)

• Palaeomolva: wymarły rodzaj, wykazujący wiele podobieństw do współcześnie Ĺźyjącego rodzaju Molva, Ĺźyjącego na głębokości 30-1,500 (nie przekraczając 1.000 m głębokości), zamieszkującego blisko dna. Molva występuje na skłonie kontynentalnym (Kotlarczyk i inni 2006).




Myctophidae ( świetlikowate):drobne ryby batypelagiczne z organami świetlnymi. Rożne gatunki tej rodziny występują współcześnie masowo w odkrytych wodach mórz i oceanów wykonując dobowe migracje o zasięgu kilkuset metrów w pionie (Jerzmańska & Kotlarczyk 1968).



Perciformes (okoniokształtne)

1 . Serranidae (strzępielowate) występują w płytkich przybrzeżnych wodach zwykle na głębokości 30 m ponad skalistym, porośniętym glonami podłożem. Ryby te żyją w klimacie tropikalnym i umiarkowanym. U większości gatunków stwierdzono obojnactwo, potrafią zmieniać płeć.





Objaśnienie skrótów

1. APP : Acta Palaeontologica Polonica
2. ASGP: Annales Societatis Geologorum Poloniae (Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego)
3. QG: Geological Quarterly (Kwartalnik Geologiczny)
literatura :
1. Bieńkowska, M. 2004 Taphonomy of ichthyofauna from an Oligocene sequence (Tylawa Limestones horizon)of the Outer Carpathians, Poland QG 48
2. Jerzmańska, A. 1960 Ichtiofauna łupków jasielskich z Sobniowa. Acta palae pol (4)
3. Jerzmańska, A. 1967 Argentinides (Poissons) fossiles de la serie menilitique des Karpates. APPl 12(2)
4. Jerzmanska, A. & Kotlarczyk, J. 1968. Ichtyofaunal assemblage in the beds of the carpathians as indicators of sedimentary environment. ASGP 38.
5. Kotlarczyk, J., Jerzmańska, A , Świdnicka, E., Wiszniewska, T . 2006. A framework of ichthyofaunal ecostratigraphy of the Oligocene-Early Miocene strata of the Polish Outer Carpathian basin. ASGP 76

[MartaT]

Świetne opisy, ciekawy temat. Bardzo mi sie podoba!
gratuluje chęci

[nazuul]

Brawo Marcin! Super art!
Poprawiłem dbobne "błędy" np 20,000 na 20.000 i zrobiłem artykuł troche bardziej przyejrzyjsty. Myślę, że tekst jest gotowy do wrzucenia na stronę

Wstęp

W mojej pracy przedstawiam krótką charakterystykę 7 rodzin promieniopłetwych z fliszu karpackiego, z dwóch stanowisk paleontologicznych: Krępak w jednostce skolskiej i Rudawka Rymanowska w jednostce śląskiej. W opisie skupiłem się na biologii i ekologii omawianych ryb.
Ryby doskonałokostne (Teleostei) jest to dominująca współcześnie grupa ryb, reprezentowana przez ponad 20.000 gatunków. Dział Teleostei w fliszu karpackim jest reprezentowany przez przedstawicieli: 21 rządów, 55 rodzin oraz 71 rodzajów. W Karpatach na obszarze Polski z warstw menilitowych zebrano około 13000 okazów, w tym 3314 kompletnych szkieletów, 6382 niekompletnych szkieletów, 1583 głowy i inne szczątki (Kotlarczyk i inni 2006).

Litostratygrafia warstw menilitowych

Warstwy menilitowe złożone są ze skrzemionkowanych czarnych i brązowych łupków menilitowych (płytkowych, grubołupliwych, liściastych, łuskowych, szczapowych, kartkowych, tafelkowych, gomółkowych), zielonych łupków ilasto-krzemionkowych, rogowców, margli, piaskowców, zlepieńców, porcelanitów i diatomitów (Piotrowski i Piotrowska 2004). Wydzielono też horyzonty przewodnie: wapieni z Jasła, wapieni z Tylawy, wapienie z Wujskiego i warstwy tuffu. Sedymentacja osadów odbywała się na dnie głębokiego zbiornika morskiego - części Tetydy, u podnóży stoków grzbietów kordylierów, które były niszczone przez erozje, co powodowało odkładanie się osadu żwiru, mułu i piasku, który po czasie się osuwał na dno basenu

Charakterystyczne ryby

Argentinidae (srebrzykowate)
Pod względem ekologicznym ryby z rodziny Argentinidae jako formy dorosłe występują w strefie przybrzeżnej na skłonie szelfu kontynentalnego. Jedynie w okresie tarła opuszczają się głębiej, gdyż jaja i larwy ich są batypelagiczne (Jerzmańska 1967). Argentinidae w Karpatach są reprezentowane przez rodzaj Glossanodon, żyjący współcześnie w strefie przybrzeżnej, a w czasie tarła wędrujący do obszaru strefy pelagicznej (Jerzmańska i Kotlarczyk1968). Przedstawiciele Glossanodon żyją w klimacie tropikalnym. Przebywają na głębokości 140-1.400m w strefie bentopelagicznej zamieszkując blisko piaszczystego podłoża (Kotlarczyk i inni 2006). Rodzaj ten z jednym gatunkiem Glossanodon musceli znany był dawniej z obszaru Karpat i Kaukazu jako Nemachilus musceli z rodziny Cyprinidae (Paucâ 1932, 1934). Nowe stanowisko systematyczne tej formy jako przedstawiciela rodziny Argentinidae ustaliła w wyniku rewizji starszych oznaczeń Jerzmańska (1967), porównując podobieństwa i różnice rodzaju Proargentina opisanego przez Daniltshenko (1960, 1962), a obydwoma współczesnymi rodzajami Argentinidae (Glossanodon i Argentina). Diagnoza gatunku G. musceli jest następująca: kręgosłup złożony z 45-51 kręgów, płetwa grzbietowa zaczyna się w środku ciała, płetwa odbytowa zaczyna się o 4-8 kręgów za ostatnim promieniem płetwy grzbietowej, płetwy brzuszne położone są pod początkiem płetwy grzbietowej (Jerzmańska 1967).



Clupeidae (śledziowate)
Należą tu współczesne ryby pelagiczne, Ĺźyjące do głębokości 200 m, znane ze swych wędrĂłwek na tarło w strefę przybrzeĹźną (Jerzmańska i Kotlarczyk 1968; Kotlarczyk i inni 2006). Szkielety Clupea warstw menilitowych są często wygięte w kształt litery „S” (Bieńkowska 2004), u form tych przyczyny deformacji ciała są spowodowane przez naturalne pośmiertne wygięcie, wzmocnione przez prądy wodne, co niekiedy doprowadza do tego, Ĺźe przednia i tylna część ciała leżą rĂłwnolegle do siebie, a głowa jest zagięta jest do tyłu (Jerzmańska1960). Kręgosłup Clupea sardinites z warstw menilitowych zbudowany jest z około 43 kręgĂłw. Ĺťebra zaczynają się dopiero od 17 kręgu licząc od tyłu. Płetwa piersiowa złoĹźona z 13-14 promieni, leĹźy tuĹź za głową. Płetwa grzbietowa zbudowana jest z 15-17 promieni; początek jej leĹźy pośrodku odległości pomiędzy końcem pyska a nasadą płetwy ogonowej. Płetwy brzuszne leżą o 4-5 kręgĂłw za pierwszym promieniem płetwy grzbietowej. Płetwa odbytowa na ogół jest Ĺşle zachowana na skamieniałościach. Płetwa ogonowa jest głęboko wcięta i składa się z 9 promieni głównych i 6 promieni bocznych (Jerzmańska 1960).

http://www.dinozaury.com/index.php?opti ... mitstart=2

Gadiformes (dorszokształtne)
Są to ryby morskie, prowadzące wędrowny tryb życia. Płetwa brzuszna jest przesunięta przed płetwę piersiową, płetwa grzbietowa składa się z 2 lub 3 części.

1. Merlucciidae (morszczukowate)

• Merluccius: drapieĹźnik Ĺźyjący na głębokości 50-1.000 m (zwykle 150-555 m) zamieszkujący wody szelfu i skłonu kontynentalnego. Ryby te maja skłonność do przebywania blisko dna w czasie dnia, w nocy wędrują powyĹźej (70 - 370m).





• Palaeogadus – to wymarły rodzaj ryby bentopelagicznej zamieszkującej wody morskie i oceaniczne. Ryba ta ma zwyczaj przebywania w głębiach, nie przekraczając głębokości 875 m. Gatunek ten przebywał przy linii brzegowej i na szelfie kontynentalnym (Kotlarczyk i inni 2006).




2. Gadidae (dorszowate)

• Palaeomolva: wymarły rodzaj, wykazujący wiele podobieństw do współcześnie Ĺźyjącego rodzaju Molva, Ĺźyjącego na głębokości 30-1.500 (nie przekraczając 1.000 m głębokości), zamieszkującego blisko dna. Molva występuje na skłonie kontynentalnym (Kotlarczyk i inni 2006).




Myctophidae (świetlikowate)

Drobne ryby batypelagiczne z organami świetlnymi. Rożne gatunki tej rodziny występują współcześnie masowo w odkrytych wodach mórz i oceanów wykonując dobowe migracje o zasięgu kilkuset metrów w pionie (Jerzmańska i Kotlarczyk 1968).



Perciformes (okoniokształtne)

1. Serranidae (strzępielowate)
Występują w płytkich przybrzeżnych wodach zwykle na głębokości 30 m ponad skalistym, porośniętym glonami podłożem. Ryby te żyją w klimacie tropikalnym i umiarkowanym. U większości gatunków stwierdzono obojnactwo, potrafią zmieniać płeć





Objaśnienie skrótów

1. APP : Acta Palaeontologica Polonica
2. ASGP: Annales Societatis Geologorum Poloniae (Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego)
3. QG: Geological Quarterly (Kwartalnik Geologiczny)
literatura :
1. Bieńkowska, M. 2004 Taphonomy of ichthyofauna from an Oligocene sequence (Tylawa Limestones horizon)of the Outer Carpathians, Poland QG 48
2. Jerzmańska, A. 1960 Ichtiofauna łupków jasielskich z Sobniowa. Acta palae pol (4)
3. Jerzmańska, A. 1967 Argentinides (Poissons) fossiles de la serie menilitique des Karpates. APPl 12(2)
4. Jerzmanska, A. & Kotlarczyk, J. 1968. Ichtyofaunal assemblage in the beds of the carpathians as indicators of sedimentary environment. ASGP 38.
5. Kotlarczyk, J., Jerzmańska, A , Świdnicka, E., Wiszniewska, T . 2006. A framework of ichthyofaunal ecostratigraphy of the Oligocene-Early Miocene strata of the Polish Outer Carpathian basin. ASGP 76

[hanys]

Jeszcze kilka

Jerzmańska i Kotlarczyk1968

140-1.400m

(Jerzmańska1960)

spacje

potrafią zmieniać płeć

kropka

Bardzo fajny opis

[Piotr G.]

Gratuluje!
Doskonały opis! Jestem pod wrażeniem!
Pozdrawiam
Piotrek