[opis] Agathaumas

[szerman]

Autorzy: MSz, MZ
-----------------------

Agathaumas:
Długość: ok. 9 m
Wysokość: ? m
Masa: 4-10 t
Czas: późna kreda (późny mastrycht; 69-65,5 Ma)
Miejsce: USA (Wyoming); formacja Lance

Klasyfikacja:
Dinosauria
Ornithischia
Genasauria
Cerapoda
Marginocephalia
Ceratopsia
Neoceratopsia
Coronosauria
Ceratopsidae
Chasmosaurinae
Agathaumas

Materiał kopalny:
Gatunek typowy Agathaumas sylvestris opisano jedynie na podstawie 16 kręgów (w tym kość krzyżowa, kręgi ogonowe i grzbietowe), kilku(nastu?) żeber, kości łonowych i innych elementów miednicy (Hatcher i in., 1907).

Opis:
Agathaumas to pierwszy opisany przedstawiciel ceratopsów. Niestety, w przeciwieństwie do innych pierwszych znanych nauce przedstawicieli innych grup dinozaurów (jak np. Megalosaurus z teropodów, Iguanodon z ornitopodów) nie jest tak medialny. Co więcej, jest bardzo słabo poznany ze względu na skąpy materiał kopalny nieposiadający cech diagnostycznych – stąd też posiada on status nomen dubium (takson nieważny). Na podstawie tekstu i ilustracji z publikacji Hatchera i in. (1907) można stwierdzić, że kość krzyżowa Agathaumas ma bruzdę na wewnętrznej stronie, co jest synapomorfią Chasmosaurinae wg np. Dodsona i in. (2004) oraz Sampsona i in. (2010). Wg obliczeń naukowców ceratops ten miał osiągać ok. 9 metrów długości i masę mieszczącą się w przedziale 4-10 ton, a więc w momencie jego odnalezienia i opisania był najdłuższym znanym zwierzęciem lądowym (większy Cetiosaurus był wówczas uznawany za zwierzę wodne). Pod względem hipotetycznej masy ustępował jedynie ogromnym trąbowcom: Deinotherium giganteum i Mammuthus imperator.
Opisu rodzaju i gatunku typowego Agathaumas sylvestris dokonał jeden z najsłynniejszych paleontologów w dziejach, mianowicie Edward Drinker Cope w roku 1872 – wtedy też dokonano odkrycia jego szczątków. Ponieważ szkielet nie był kompletny i nie znano wówczas innych ceratopsów, uznał go początkowo za przedstawiciela hadrozaurów. Kolejne 2 gatunki (A. milo i A. mortuarius) Cope opisał już 2 lata później, natomiast pozostałe 4 są autorstwa innych paleontologów.
Problematyczna jest jego systematyka – wszystkie znane gatunki są albo nomen dubium, albo synonimami innych ceratopsów – Monoclonius sphenocerus i Triceratops. Szczątki A. milo przypisuje się nawet do dinozaura należącego nie do ceratopsów, a hadrozaurydów – Thespesius occidentalis. Biorąc pod uwagę to, że gatunki triceratopsa są rozdzielone czasowo i że być może innych ceratopsydów już nie było, to szczątki gatunku typowego A. sylvestris prawie na pewno reprezentują któryś z gatunków Triceratops. Agathaumas zapewne wciąż będzie pomijany, ale gdyby któryś z paleontologów zaczął tej nazwy znów używać, to zapewne wpłynęła by petycja do ICZN (International Commission on Zoological Nomenclature), by uznać Triceratops za nomen conservandum (nazwa zachowana mimo braku pierwszeństwa czasowego) a Agathaumas za nomen rejectum (nazwa odrzucona mimo pierwszeństwa czasowego). Cope chciał za wszelką cenę unieważnienia nazwy rodziny Ceratopsidae, gdyż Ceratops został opisany przez Marsha dopiero w 1888 roku i uznać ją za synonim Agathaumidae. Niestety dla niego przegrał tę jedną z wielu batalii w słynnej "wojnie o kości" ze swym odwiecznym rywalem, ponieważ ustanowił swoją wersję nazwy rodziny rok po ustanowieniu Ceratopsidae przez Marsha. W rezultacie to Agathaumidae jest młodszym synonimem Ceratopsidae.

Etymologia:
Nazwa rodzajowa Agathaumas pochodzi z dwu greckich słów: αγαν (duży) i θαυμα (cud/zdumienie). Można więc ją przetłumaczyć jako "duży cud" i prawdopodobnie odnosi się do rozmiarów zwierzęcia, które ówcześnie było największym znanym nauce zwierzęciem lądowym.

Spis gatunków:
Agathaumas Cope, 1872 (nomen dubium)
Agathaumas sylvestris Cope, 1872 (nomen dubium)
Agathaumas flabellatus Marsh, 1889/Scott, 1900 = Triceratops horridus
Agathaumas milo Cope, 1874 = Thespesius occidentalis
Agathaumas monoclonius Breihaupt, 1994 (nomen dubium) = Monoclonius sphenocerus
Agathaumas mortuarius Cope, 1874/Hay, 1902 (nomen dubium) = Triceratops horridus
Agathaumas prorsus Marsh, 1890/Lydekker, 1893 = Triceratops prorsus
Agathaumas sphenocerus Cope, 1890 (nomen dubium) = Monoclonius sphenocerus

Źródła:
Dodson, P., Forster, C.A. & Sampson, S.D (2004) "Ceratopsidae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 494-513.

Hatcher, J. B., Marsh, O. C., & Lull, R. S. (1907) "The Ceratopsia" US Geological Survey Monograph, 49, 1-300.

Sampson, S.D., Loewen, M.A., Farke, A.A., Roberts, E.M., Forster, C.A. & Smith, J.A. (2010) New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism. PLoS ONE 5(9): e12292. doi:10.1371/journal.pone.0012292

http://en.wikipedia.org/wiki/Agathaumas

http://www.dinodata.org/index.php?optio ... &Itemid=67

http://www.dinodata.org/index.php?optio ... &Itemid=67

http://www.thescelosaurus.com/ceratopsia.htm

Klasyczna, kultowa wręcz rekonstrukcja Charlesa R. Knighta z 1897 r.:

[nazuul]

Ceratopsidae
Centrosaurinae

a nie Chasmosaurinae, i to ze znakiem zapytania?

Co więcej, jest bardzo słabo poznany ze względu na skąpy materiał kopalny – stąd też posiada on status nomen dubium (takson nieważny).

chyba raczej dlatego, że szczątki są niediagnostyczne - nieodróżnialne od innych gatunków.
Czasem nawet pojedyncza kość jest diagnostyczna

Wg obliczeń naukowców ceratops ten miał osiągać ok. 9 metrów długości i ok. 6 ton wagi, a więc w momencie jego odnalezienia i opisania był największym znanym zwierzęciem lądowym.

Znany był już Cetiosaurus, ale sądzono, że był wodny
Nie były już znane jakieś większe (cięższe) trąbowce?

Gatunek typowy, A. sylvestris, również może okazać się kolejnym okazem triceratopsa, a więc jego synonimem – jednak mimo iż wcześniej opisanym, to ze względu na ubogi materiał kopalny nie może mieć przed nim pierwszeństwa.

może mieć pierwszeństwo. Biorąc pod uwagę to, że gatunki triceratopsa są rozdzielone czasowo i że być może innych ceratopsydów już nie było, to szczątki A. sylvestris prawie na pewno reprezentują któryś z gatunków Triceratops. Agathaumas zapewne wciąż będzie pomijany, ale gdyby któryś z paleontologów zaczął tej nazwy znów używać, to zapewne wpłynęła by petycja do ICZN (International Commission on Zoological Nomenclature), by uznać Triceratops za nomen conservandum (nazwa zachowana mimo braku pierwszeństwa czasowego) a Agathaumas za nomen rejectum (nazwa odrzucona mimo pierwszeństwa czasowego).

Z tego samego powodu dinozaury rogate nazywamy ceratopsami, a nie "agataumami" – Cope chciał za wszelką cenę unieważnienia nazwy rodziny Ceratopsidae, gdyż Ceratops został opisany przez Marsha dopiero w 1888 roku i uznać ją za młodszy synonim Agathaumidae. Niestety dla niego, przegrał tę batalię w słynnej "wojnie o kości" ze swym odwiecznym rywalem.

Agathaumidae została utworzona rok po Ceratopsidae, dlatego jest nieważna - jest młodszym synonimem.

[szerman]

Ceratopsidae
Centrosaurinae

a nie Chasmosaurinae, i to ze znakiem zapytania?

Właśnie Chasmosaurinae bardziej pasuje, bo najprawdopodobniej Agathaumas jak już wspomniałem w tekście jest triceratopsem (albo na odwrót ;)). Tyle, że tak było na ang.Wiki, może ze względu na monoklonusa? Przemyślę to i najwyżej zmienię - choć w sumie chodzi tu o gatunek typowy, bo pozostałe to synonimy innych taksonów, więc chyba nie ma się co zastanawiać.

Wg obliczeń naukowców ceratops ten miał osiągać ok. 9 metrów długości i ok. 6 ton wagi, a więc w momencie jego odnalezienia i opisania był największym znanym zwierzęciem lądowym.

Znany był już Cetiosaurus, ale sądzono, że był wodny
Nie były już znane jakieś większe (cięższe) trąbowce?

W takim razie dodam o cetiozaurze podkreślając, że wówczas był uważany za wodnego zwierzaka ;) Ha - za bardzo uwierzyłem ang.Wiki na słowo:
Deinotherium giganteum
Mammuthus imperator
Mamut cesarski to drugi pod względem gatunek mamuta, a dinoter olbrzymi to trzeci w ogóle ssak lądowy wszech czasów. Chyba będę musiał zmienić to zdanie, zamiast "największe zwierzę lądowe" użyję "największy dinozaur", albo lepiej "najdłuższe zwierzę lądowe" - tak chyba będzie poprawniej.
Resztę poprawię, tylko muszę to jakoś szykownie ująć w słowa, dzięki

[nazuul]

Resztę poprawię, tylko muszę to jakoś szykownie ująć w słowa, dzięki

To będę pisał tak, żeby od razu można kopiować do opisu

Za Hatcher i in 1907:
Gatunek typowy Agathaumas sylvestris opisano jedynie na podstawie 16 kręgów (w tym kość krzyżowa, kręgi ogonowe i grzbietowe), kilku(nastu?) żeber, kości łonowych i innych elementów miednicy.

(kość krzyżową liczy się raczej do szkieletu osiowego (kręgosłupa) a nie miednicy, ale to tylko kwestia przyjętej konwencji)

Poszukałem trochę - Chasmosaurinae bez znaku zapytania:
Na podstawie tekstu i ilustracji z publikacji Hatchera i in. (1907) można stwierdzić, że kość krzyżowa Agathaumas ma bruzdę na wewnętrznej stronie, co jest synapomorfią Chasmosaurinae wg np. Dodsona i in. (2004) oraz Sampsona i in. (2010).

Masa ok. 6 t jest coś za dokładna - triceratopsa szacuje się na 4-10 t.


Dodson, P., Forster, C.A. & Sampson, S.D (2004) "Ceratopsidae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 494-513.

Hatcher, J. B., Marsh, O. C., & Lull, R. S. (1907) "The Ceratopsia" US Geological Survey Monograph, 49, 1-300.

Sampson, S.D., Loewen, M.A., Farke, A.A., Roberts, E.M., Forster, C.A. & Smith, J.A. (2010) New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism. PLoS ONE 5(9): e12292. doi:10.1371/journal.pone.0012292

Dopisane, MSz

[nazuul]

zajmuje się teraz gatunkami triceratopsa, więc musiałem też zajrzeć tutaj i zaproponować poprawki, które będzie trzeba wprowadzić do ED gdy w końcu wróci (chyba że już jest tam poprawnie):

istotne źródło, tj.
Cope, E. D. 1872 On the existence of the Dinosauria in the transition beds of Wyoming. Proceedings of the American Philosophical Society, 12: 481–483
jest tu: http://biodiversitylibrary.org/page/34968885
ogólnie to dobra strona jeśli idzie o stare pracki

Agathaumas flabellatus Marsh, 1889/Scott, 1900 = Triceratops horridus

albo Triceratops prorsus - Longrich i Field (2012)
Marsh, 1889 powinieneś dac w nawiasie, on go nazwał jako Triceratops a Scott, 1900 widocznie go przeniósł, ale co to jrst za praca ten Scott, 1900?

Marsh, O.C. 1889 Notice of gigantic horned Dinosauria from the Cretaceous. American Journal of Science, series 3, 38: 173–175.

Longrich NR, Field DJ (2012) Torosaurus Is Not Triceratops: Ontogeny in Chasmosaurine Ceratopsids as a Case Study in Dinosaur Taxonomy. PLoS ONE 7(2): e32623. doi:10.1371/journal.pone.0032623

Agathaumas mortuarius Cope, 1874/Hay, 1902 (nomen dubium) = Triceratops horridus

= Polyonax mortuarius, nie wiadomo czy =Triceratops i tym bardziej T. horridus (tak. np. Dodson i in. 2004)
Cope, 1874 w nawiasie

O. P. Hay. 1902. Bibliography and Catalogue of the Fossil Vertebrata of North America. Bulletin of the United States Geological Survey 179:1-868
konkretnie ta strona (498): http://biodiversitylibrary.org/page/17993456

Agathaumas prorsus Marsh, 1890/Lydekker, 1893 = Triceratops prorsus

Marsh, 1890 w nawiasie

A. milo to nomen nudum (Hatcher w Hatcher i in., 1907, s. 168 - patrząc do Cope, 1874, wypada się zgodzić)

[szerman]

zajmuje się teraz gatunkami triceratopsa, więc musiałem też zajrzeć tutaj i zaproponować poprawki, które będzie trzeba wprowadzić do ED gdy w końcu wróci (chyba że już jest tam poprawnie)

Nie sądzę by było tam w 100% poprawnie, bowiem gatunki zostały zaczerpnięte z ang. Wiki, ogólnie cały tekst mocno na niej bazuje. W ED są pewnie jakieś poprawki, może pojedynczych gatunków, ale to chyba za mało.

Łatwiej będzie przy okazji przepisać go na nowo przy okazji robienia triceratopsa, niż próbować posprzątać tę/tą (zawsze mi się myli) stajnie Augiasza ;)