Strona 1 z 6

[Poprawa opisu] Tyrannosaurus

: 13 października 2006, o 18:24
autor: Sebastian
Aktualna i poprawna wersja znajduje się w ED: http://encyklopedia.dinozaury.com/index ... annosaurus

Wersja poniższa zawiera wiele błędów, ale także dodatkowe informacje, które jednak są przynajmniej w części błędne:


W encyklopedii opis jest jako taki dobry, ale jest w nim cos jakby za ma??o o tym teropodzie. Ale c???? i tak mi siÄ? nudzi, dlatego postanowi??em sobie co?? popisaÄ?. LiczÄ? na ostra krytykÄ? i ocenÄ? mojej pracy. Pozdro :P


Tyrannosaurus

D??ugo??Ä?: 12-13 m (samice wiÄ?ksze i potÄ???niejsze od samc??w- ,,Sue'')
Wysoko??Ä?: 5-6 m
Masa: 7-8 t
Czas: 67-65 mln lat temu

Rok odkrycia:
Manospondylus gigas (=Tyrannosaurus rex) Cope 1892

Materia?? kopalny:
Tyrannosaurus rex niekompletne szkielety
Tyrannosaurus luanchuanensis zÄ?by i fragmenty trzewioczaszki
Tyrannosaurus turpanensis zÄ?by
Tyrannosaurus zhuchengensis zÄ?by i ko??Ä? ??r??dstopia

Miejsce:
Kanada- Alberta, Scollard i Saskatchewan
USA- Po??udniowa Dakota, Montana, Wyoming, Kolorado, Teksas i Nowy Meksyk

Klasyfikacja:
Dinosauria
Saurischia
Theropoda
Neotheropoda
Averostra
Tetanurae
Neotetanurae
Coelurosauria
Maniraptoriformes
Tyrannoraptora
Tyrannosauroidea
Tyrannosauridae
Tyrannosaurinae


Cechami charakterystycznymi tyranozaura sÄ? z pewno??ciÄ? du??e stopy, dziÄ?ki kt??rym m??g?? swobodnie poruszaÄ? siÄ? po bagnistych, le??nych lub nadmorskich terenach. NajczÄ???ciej jednak zamieszkiwa?? otwarte tereny, takie jak stepy i p????stepy. Mia?? on tak??e nieproporcjonalne w stosunku do reszty cia??a ramiona, masywny ??eb i krÄ?pe cielsko. Jak dotÄ?d odnaleziono oko??o trzydziestu szkielet??w tego fascynujÄ?cego dinozaura. NajwiÄ?kszy szkielet nale??a?? do samicy, kt??rÄ? nazwano ,,Sue’’. Pierwsze skamienia??o??ci Tyrannosaurus sk??ada??y siÄ? z dw??ch niekompletnych szkielet??w, kt??re zosta??y opisane w 1892 roku przez Edwarda Drinkera Cope’a pod nazwÄ? Manospondylus gigas. Osborn rozpozna?? w 1917 roku podobie??stwa pomiÄ?dzy M. gigas i T. rex i uzna??, ??e Manospondylus jest tak naprawdÄ? synonimem Tyrannosaurus. Stosownie do przepis??w MiÄ?dzynarodowej Komisji Kladystyczno-zoologicznej, zarzÄ?dzono naukowa nazwÄ? Tyrannosaurus rex, choÄ? Manospondylus zosta??a opublikowana wcze??niej. Po ustaleniu sta??ej nazwy, w kolejnych piÄ?Ä?dziesiÄ?ciu latach wszystkie podobne skamienia??o??ci opisywano jako gatunki rodzaju Tyrannosaurus. Obecnie wiÄ?kszo??Ä? z nich to taksony niepewne, gdy?? zosta??y one poznane na podstawie bardzo ma??ej ilo??ci pozosta??ego szkieletu (g????wnie zÄ?by). W 1915 roku Osborn sporzÄ?dzi?? pierwszÄ? rekonstrukcjÄ? szkieletu w pozycji z g??owÄ? przy ziemi i ogonem w g??rze. ??wcze??ni badacze uznali go za zwierzÄ? bardzo powolne. P????niejsza koncepcja, kt??ra zrodzi??a siÄ? w po??owie XX w, sugerowa??a, i?? Tyrannosaurus chodzi?? w pozycji wyprostowanej i by?? szybkim oraz jednym z najgro??niejszych drapie??nik??w praczas??w. Obecnie uwa??a siÄ?, i?? teropod ten porusza?? siÄ? w pozycji p????wyprostowanej i mia?? z ty??u r??wnowa??Ä?cy ca??e cia??o ogon. Wszystkie poglÄ?dy na temat Tyrannosaurus zmieni??y siÄ? wraz z przeprowadzeniem najnowszych bada?? paleontologicznych.

Wed??ug analiz kalifornijskich naukowc??w (John Hutchinson i Mariano Garcia), ,,jaszczur-tyran’’ nie m??g?? szybko biegaÄ?, a na pewno nie tak szybko i zwinnie jak jest to pokazane w filmach z serii ,,Jurassic Park’’. PodstawÄ? tego twierdzenia jest fakt, i?? … nie mia?? on odpowiednio do tego celu rozbudowanych miÄ???ni. PoczÄ?tek analiz mia?? miejsce w 2002 roku. Por??wnujÄ?c wielkiego gada z jego mniejszych krewnych (to jest aligatory, krokodyle i ptaki) ustalono, ??e przy masie i wielko??ci tyranozaura miÄ???nie jego tylnych ko??czyn mia??yby nieprawdopodobne rozmiary. Tak, wiÄ?c o wizerunku szybkobiegajÄ?cego tyranozaura mo??emy zapomnieÄ?. Por??wnujÄ?c jednak ko??czyny dolne osobnik??w wczesnych Tyrannosaurus z tymi sprzed oko??o 65 mln lat zauwa??amy du??Ä? r????nicÄ?. Gdy rodzaj ten pojawi?? siÄ?, osobniki posiada??y ko??Ä? goleniowÄ? d??u??szÄ? od ko??ci udowej co sugeruje, i?? osiÄ?ga??y znacznie wiÄ?ksza szybko??Ä? podczas domniemanego biegu, ni?? ich p????niejsi kuzyni, u kt??rych ko??Ä? goleniowa jest kr??tsza od udowej! To by sugerowa??o, i?? z biegiem czasu tyranozaur stawa?? siÄ? zwierzÄ?ciem coraz powolniejszym. Paleontolog Jack Horner wysunÄ??? wiÄ?c teorie padlino??ernego tyranozaura. Twierdzi on, ??e wiele cech teropoda nie jest zwiÄ?zana z trybem efektywnie polujÄ?cego drapie??nika. Badacz ma na my??li m.in.: dwupalczaste ko??czyny przednie, kt??re nie spe??nia??y prawdopodobnie ??adnej funkcji (choÄ? wed??ug niekt??rych mog??yby byÄ? pomocne przy wstawaniu tyranozaura z ziemi); ma??e oczy nieprzydatne drapie??nikowi, tylne ko??czy nieprzystosowane do sprawnego biegu. Tyrannosaurus mia?? jednak doskonale rozwiniÄ?ty zmys?? powonienia (co u??atwia??o wywÄ?szenie pad??ej zwierzyny. Ostatnia z wymienionych cech jest tak??e przychylna teorii drapie??nika. Dobry wÄ?ch m??g?? tak??e s??u??yÄ? do poszukiwania potencjalnej ofiary. Wielokrotnie znajdowano bowiem skamienia??o??ci dinozaur??w noszÄ?ce ??lady zÄ?b??w tyranozaura. Mo??liwe, i?? zraniony przez tyranozaura dinozaur zatruwany by?? bakteriami ??yjÄ?cymi w resztkach gnijÄ?cego pomiÄ?dzy zÄ?bami miÄ?sa (podobnie jak to czyniÄ? dzisiejsze warany z Komodo), a zainfekowane zwierzÄ? pada??o po jakim?? czasie (wiÄ?cej informacji na ten temat w tym artykule). Inne badania dowodzÄ?, ??e znany wszystkim tyran nie mia?? ??atwego ??ycia. Odkryte na poczÄ?tku XX w. w Kanadzie skamienia??e stado tyranozaur??w przebada?? ostatnio Gregory Erickson i jego zesp????. Analizowali oni ko??ci 22 osobnik??w krewniaka Tyrannosaurus z rodzaju Albertosaurus. DziÄ?ki nowatorskiej technice badania ko??ci ustalili wiek osobnik??w. Naukowcy oszacowali, ??e musia??o ginÄ?Ä? bardzo wiele m??odych, dopiero, co wyklutych tyranozaur??w. PisklÄ?ta pada??y ofiarÄ? drapie??nik??w, ginÄ???y z g??odu lub bywa??y zadeptywane przez swych wiÄ?kszych pobratymc??w. Je??li do??y??y dw??ch lat, prawdopodobie??stwo ich prze??ycia znacznie ros??o. W wieku oko??o trzynastu lat osiÄ?ga??y sze??Ä? metr??w d??ugo??ci cia??a. Ryzyko ??mierci takiego olbrzyma wynosi??o zaledwie 3,5%. Jednak im starszy gad, tym trudniej by??o mu prze??yÄ?. GinÄ???o oko??o jednej piÄ?tej osobnik??w w wieku 14-23 lat. Naukowcy sÄ?dzÄ?, ??e to dojrza??o??Ä? p??ciowa nios??a nowe rodzaje ryzyka. W przypadku samic by?? to wysi??ek zwiÄ?zany ze znoszeniem jaj, a samc??w - wsp????zawodnictwo o partnerkÄ?. Naukowcy obliczyli r??wnie?? stosunek starzenia siÄ? w??r??d tyranozaur??w na podstawie parametr??w z funkcji Weibull dopasowanych do krzywych prze??ycia, bazujÄ?cych na szacowanym wieku ??mierci odkrytych skamienia??ych osobnik??w. Mimo, ??e tyranozaury sÄ? bli??ej spokrewnione z ptakami, ni?? z ssakami, najwyra??niej staro??Ä? osiÄ?ga??y w tym samym wieku, co ssaki o podobnych wielko??ciach. R??wnie?? stosunek mas cia??a tyranozaur??w jest podobny do du??ych ssak??w.

W 1955 roku rosyjski zesp???? paleontolog??w Evgeny Maleev nada?? nazwÄ? nowemu gatunkowi tyranozaura z Mongolii- Tyrannosaurus bataar. W 1965 uznano odkrytego tyranozaura za nowy rodzaj. NazwÄ? zmieniono wiÄ?c na Tarbosaurus bataar. Pomimo tego przemianowania, niekt??rzy filogenetycy po przeanalizowaniu materia??u Tarbosaurus bataar oraz Tyrannosaurus rex, stwierdzili, i?? oba te taksony sÄ? taksonami siostrzanymi oraz bardzo blisko spokrewnionymi. Uwa??ajÄ? r??wnie??, ??e tarbozaur mo??e byÄ? r??wnie?? gatunkiem rodzaju Tyrannosaurus, przez co sugerujÄ? wystÄ?powanie tego rodzaju tak??e w Azji. Jak dotÄ?d jedynym dowodem, i to z resztÄ? bardzo kontrowersyjnym, na istnienie tyranozaura na azjatyckim kontynencie, sÄ? zÄ?by domniemanego Tyrannosaurus zhuchangensis, kt??ry byÄ? mo??e tak??e jest tarbozaurem.

W??r??d paleontolog??w i dinozaurolog??w rozwa??a siÄ? tak??e teoriÄ? opierzonych tyranozaur??w. Na poczÄ?tku ewolucji wczesne tyranozauroidy wyglÄ?dem przypomina??y swoich przodk??w (Coeluridae). Przyk??adem opierzonych przedstawicieli tej grupy sÄ? Guanlong, Dilong, Eotyrannus . Ich cia??a pokrywa??a prawdopodobnie puchowa okrywa. Nie wiemy czy u zaawansowanych tyranozauroid??w, w tym tak??e Tyrannosaurus, wykszta??ci??o siÄ? podobne pokrycie cia??a. Wed??ug niekt??rych badaczy prapi??ra posiada??y jedynie pisklÄ?ta tyranozaur??w, a wraz z wiekiem cecha ta zanika??a u nich. Inni sÄ?dzÄ?, ??e pi??ra posiada??y i doros??e osobniki, a ich funkcja polega??a na zwabieniu partnera lub odstraszeniu rywala. Jakkolwiek by??o, tego do ko??ca nie wiadomo, gdy?? nie ma dowod??w na to, i?? pi??ra rzeczywi??cie u nich istnia??y. SÄ? one zbudowane z kreatyny, kt??ra nie jest materia??em zbyt trwa??ym. Jedynym dowodem mog??yby byÄ? ich odciski, lecz tych tak??e nie odkryto.

W minionym stuleciu wielu paleontolog??w zauwa??a??o powierzchnie starcia na bocznych zÄ?bach tyranozaur??w. Chocia?? niekt??rzy badacze zaproponowali wyja??nienia tych struktur, po dzi?? dzie?? nie osiÄ?gniÄ?to konsensu w sprawie ich pochodzenia. W niniejszej pracy opisano wyniki oglÄ?dzin powierzchni starcia na zÄ?bach z p????nokredowej (??rodkowy kampan) grupy Judith River z po??udniowej Alberty (Kanada). Stwierdzono wystÄ?powanie dw??ch odrÄ?bnych typ??w ??lad??w na wargowej i jÄ?zykowej stronie bocznych zÄ?b??w tyranozaur??w: nieregularne powierzchnie „odprysk??w” oraz fasetki powsta??e wskutek zu??ycia. Nieregularne powierzchnie „odprysk??w” rozciÄ?gajÄ? siÄ? zwykle do wierzcho??ka zÄ?ba, najwidoczniej powsta??y wskutek odpryskiwania szkliwa pod wp??ywem si?? dzia??ajÄ?cych podczas kontaktu zÄ?ba z twardym po??ywieniem. Powierzchnie te majÄ? czÄ?sto wyoblone krawÄ?dzie, prawdopodobnie wskutek starcia jeszcze za ??ycia po odpry??niÄ?ciu szkliwa. Na tych powierzchniach rysy wskutek zu??ycia zorientowane sÄ? w r????nych kierunkach. Tymczasem fasetki, zazwyczaj eliptycznego kszta??tu, wystÄ?pujÄ? tylko po jednej stronie zÄ?ba i wykazujÄ? r??wnoleg??e zarysowania. Podobny r??wnoleg??y uk??ad zarysowa?? u wsp????czesnych ssak??w odzwierciedla kontakt miÄ?dzy zÄ?bami. Proponujemy wiÄ?c, ??e fasetki zu??ycia u tyranozaur??w powstawa??y wskutek powtarzajÄ?cych siÄ? kontakt??w dojÄ?zykowej strony zÄ?b??w osadzonych w ko??ci szczÄ?kowej z dowargowÄ? stronÄ? zÄ?b??w tkwiÄ?cych w ko??ci zÄ?bowej ??uchwy. Pozostaje niejasne, czy ??w kontakt by?? przypadkowy, czy mia?? znaczenie przystosowawcze, wydaje siÄ? jednak nietypowy jak na gady, gdy?? nie uda??o nam siÄ? znale??Ä? ??wiadectw wystÄ?powania fasetek starcia na zÄ?bach dzisiejszych waran??w ani krokodyli.


CIEKAWOSTKI:
1) Russell uzna?? jednÄ? z samic rodzaju Tyrannosaurus za nowy gatunek, a nawet rodzaj o nazwie Dynamosaurus! To, ??e niekt??re tyranozaury sÄ? wiÄ?ksze i masywniejsze wynika zapewne z dymorfizmu p??ciowego (Dynamozaur to samica- masywniejsza od samca). Obecnie wiemy, ??e wiele cech nawet tak charakterystycznych, jak kszta??t oczodo??u, siÄ? zmienia??o w ciÄ?gu ??ycia tyranozaura i osobniki tego samego gatunku bywajÄ? do??Ä? zr????nicowane. Dlatego dzi?? ju?? z ca??Ä? pewno??ciÄ? mo??na stwierdziÄ?, ??e opisane przez Russell'a niekompletne skamienia??o??ci nale??a??y do Tyrannosaurus rex, a nie do nowego taksonu.

2) Naukowcy zbadali pojedynczÄ?, prawÄ? ko??Ä? ??zowÄ? tyranozaurydowego teropoda, pochodzÄ?cÄ? prawdopodobnie z g??rnego kampanu (g??rna kreda, oko??o 83-70 Ma). PoczÄ?tkowo ko??Ä? ??zowÄ? uznawano za nale??Ä?cÄ? do gigantycznego krokodyla, Deinosuchus rugosus, lecz p????niejsze badania zaklasyfikowa??y jÄ? jako ko??Ä? tyranozauryda. Ko??Ä? ta ma podobne wymiary, jak u wielkiego Tyrannosaurus z maastrychtu (70-65 Ma). Co wiÄ?cej, zestawienie tej??e ko??ci ??zowej z ko??Ä?mi innych tyranozauryd??w wskazuje na jej nale??enie do tej grupy. Zatem, o ile jest ta ko??Ä? nale??y do wcze??niej wspomnianej grupy tyranozauryd??w, ten okaz reprezentuje najstarszego znanego tyranozauryda o rozmiarach podobnych tyranozaurowi.

Obrazek
Porównanie naczyń krwionośnych tyranozaura (A) i strusia (B)

3) W maju 2005 roku czworo ameryka??skich badaczy donios??o o znalezieniu resztek naczy?? krwiono??nych w ko??ci udowej Tyrannosaurus rex. DziÄ?ki mikroskopom elektronowym badacze dojrzeli we wnÄ?trzu naczy?? krwiono??nych liczne kuliste struktury. Por??wnanie ze strusiem sugeruje, ??e sÄ? to kom??rki ??r??db??onka - delikatnej tkanki, kt??rÄ? od wewnÄ?trz wy??o??one sÄ? naczynia krwiono??ne. Pod silniejszym powiÄ?kszeniem uczeni dostrzegli we wnÄ?trzu kom??rek co??, co w artykule opisujÄ? jako "okrÄ?g??e lub owalne kropki". Ich zdaniem mogÄ? to byÄ? jÄ?dra kom??rkowe, identycznie bowiem wyglÄ?dajÄ? te same fragmenty tkanki u strusia. A w jÄ?drach - jak wiadomo - znajduje siÄ? DNA. Znaleziono tak??e pozosta??o??Ä? po chromosomach, a wiÄ?c czy mo??na bÄ?dzie sklonowaÄ? zwierzÄ?, kt??re wymar??o ponad 65 mln lat temu? WiÄ?kszo??Ä? paleontolog??w odnosi siÄ? do tej tezy sceptycznie, lecz niekt??rzy sÄ?dzÄ?, i?? uzupe??niajÄ?c brakujÄ?ce czÄ???ci struktury DNA, genami dzisiejszych gad??w i ptak??w, powstanie dinozaura sta??oby siÄ? kwestia czasu. Brzmi to jak scenariusz filmu ,,science-fiction'' lecz mo??e za kilka lat...

4) Naukowcom uda??o siÄ? wyizolowaÄ? skamienia??e bia??ko z ko??ci tyranozaura. Do tej pory uczeni uwa??ali, ??e nie da siÄ? wydobyÄ? bia??ek ze skamielin starszych ni?? milion lat. Odkrycie zespo??u naukowc??w pod kierownictwem dr Mary Highby Schweitzer przeczy jednak tej zasadzie. W????kna kolagenu (proteiny budujÄ?cej m.in. ko??ci) zosta??y wydobyte z tyranozaura, kt??ry ??y?? oko??o 68 mln lat temu. WyjÄ?tkowo dobrze zachowana czaszka, kilka krÄ?g??w, obydwie ko??ci udowe i piszczelowe, a tak??e drobne fragmenty innych ko??ci zosta??y znalezione w piaskowcach we wschodniej Montanie (USA). Dr Schweitzer pozbawi??a najpierw ko??ci zwiÄ?zk??w wapnia i fosforu. Po demineralizacji okaza??o siÄ?, ??e w ko??ciach zachowa??y siÄ? ??ladowe ilo??ci kolagenu. Uczeni rozbili go na mniejsze fragmenty - peptydy, kt??re przebadali za pomocÄ? spektrometru masowego. Uda??o im siÄ? ustaliÄ? nawet kolejno??Ä? aminokwas??w (cegie??ek bia??ka) w ka??dym fragmencie peptydu. NastÄ?pnie por??wnali je z bazÄ? danych, gdzie zawarte sÄ? informacje o budowie w????kien kolagenu wsp????cze??nie ??yjÄ?cych zwierzÄ?t. Okaza??o siÄ?, ??e odkryte bia??ko tyranozaura jest zgodne w ponad 50 % z budowÄ? kolagenu kurczak??w! W 51% jest te?? podobne do struktury kolagenu wystÄ?pujÄ?cego u ??ab i traszek. Uczonym nie uda??o siÄ? znale??Ä? podobie??stwa do bia??ka krokodyla czy aligatora. Wyniki bada?? wskazujÄ? jednoznacznie, ??e dinozaury sÄ? przodkami ptak??w. Sw??j udzia?? w zakonserwowaniu kolagenu mia??o zapewne otoczenie. Ko??ci zosta??y znalezione w ??rednio zwartych piaskowcach. Wcze??niejsze por??wnania skamienia??o??ci pochodzÄ?cych z r????nych ??rodowisk sugerujÄ?, ??e szczÄ?tki wydobyte ze ska?? piaskowych mogÄ? zawieraÄ? skamieliny miÄ?kkich tkanek. Porowato??Ä? tych materia????w u??atwia parowanie tak??e tych p??yn??w, kt??re powstajÄ? podczas rozk??adu cia??a, co daje szansÄ? na zachowanie miÄ?kkich tkanek. ZwierzÄ?ta, kt??re znajdowano w twardych ska??ach lub glinie, by??y d??u??ej wystawione na dzia??anie wilgoci, przez co tkanki rozk??ada??y siÄ? szybciej. W ko??ciach uczeni znale??li te?? struktury, kt??re mogÄ? byÄ? pozosta??o??ciami po kom??rkach krwi. Badania zosta??y wielokrotnie powt??rzone w co najmniej trzech niezale??nych od siebie laboratoriach. Naukowcy wykluczyli te?? zanieczyszczenie szczÄ?tk??w przez otaczajÄ?ce je osady.

5) Do wyliczenia, ile m??g?? wa??yÄ? typowy „kr??l dinozaur??w” – oraz do okre??lenia, jak biega?? i zawraca??, naukowcy ameryka??scy wykorzystali szczeg????owe modele komputerowe. W efekcie m??wiÄ? o oko??o 6-8 tonach wagi tyranozaura. Przy takiej wadze nie mia?? on szans pÄ?dziÄ? szybciej ni?? z prÄ?dko??ciÄ? 40 km/h, a skrÄ?cenie pod kÄ?tem 45 stopni zajmowa??o mu ??adnych parÄ? sekund. Naukowcy oparli siÄ? na wcze??niejszych pracach, precyzujÄ?cych biomechanikÄ? dinozaura, i wzbogacili je o kolejne szczeg????y. -Mamy teraz ca??kiem dobrÄ? ocenÄ? jego wagi. W tej kwestii pojawia??y siÄ? wcze??niej pewne kontrowersje – zwr??ci?? uwagÄ? kierownik bada??, dr John Hutchinson. Wykorzystanie komputera da??o naukowcom po raz pierwszy pojÄ?cie o zwrotno??ci tego dinozaura. – Wykazali??my, ??e nie ma takiej mo??liwo??ci, aby wa??y?? 3-4 tony – jak to niekt??rzy sugerowali. Musia?? mieÄ? od 6 do 8 ton – powiedzia?? badacz pracujÄ?cy na Uniwersytecie Stanforda w Kalifornii. System modelowania komputerowego, z jakiego skorzystali naukowcy, pozwoli?? ustaliÄ?, gdzie znajdowa?? siÄ? ??rodek ciÄ???ko??ci zwierzÄ?cia i jaka by??a jego bezw??adno??Ä? (kt??ra spowalnia zwrot cia??a). Informacje te majÄ? znaczenie dla ustalenia wyglÄ?du sylwetki T. rex– w ruchu i spoczynku. Gad ten z pewno??ciÄ? nie by?? w stanie zawracaÄ? szybko na jednej nodze – tak, jak czasem przedstawiajÄ? go ilustracje. Wydaje siÄ?, ??e co zwinniejsze zwierzÄ?ta bardzo ??atwo mog??y mu siÄ? wymykaÄ?. Naukowcy oceniajÄ?, ??e wyniki ich bada?? pomogÄ? paleontologom stworzyÄ? bardziej realistyczny obraz ??ycia wielkich dinozaur??w. Polowanie T. rex na inne zwierzÄ?ta nie przypomina??o na pewno osza??amiajÄ?cych pogoni, kt??re mo??na dzi?? obserwowaÄ? w afryka??skim parku narodowym Serengeti – oceni?? Hutchinson. –To kolejne odkrycie, kt??re podwa??a ideÄ? T. rex jako super-drapie??nika – skomentowa?? dr Paul Barrett z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie. Jak doda??, zwierzÄ? to okaza??o siÄ? znacznie wolniejsze ni?? sÄ?dzono. Grozy przydawa??a mu jednak paszcza pe??na olbrzymich, 30-centymetrowych zÄ?b??w.


Spis gatunk??w (obecnie jeden pewny gatunek z poni??ej wymienionych):
Manospondylus Cope 1892 nomen oblitum
Manospondylus gigas Cope 1892 nomen oblitum
Tyrannosaurus rex Osborn 1905
Tyrannosaurus imperator Melbourne 1998 nomen dubium
Tyrannosaurus imperiosus Osborn 1905
Tyrannosaurus rex Swinton 1970 (=Tyrannosaurus imperious Osborn 1905)
Tyrannosaurus gigantus Harlan 1990 nomen nudum (,,Sue'')*
Tyrannosaurus bataar Maleev 1955 (=Tarbosaurus bataar)
Tyrannosaurus luanchuanensis Dong 1979 nomen dubium
Tyrannosaurus amplus Marsh 1892 nomen dubium (=Stygivenator amplus?)
Tyrannosaurus amplus Hay 1930 nomen dubium (=Stygivenator amplus?)
Tyrannosaurus efremovi Maleev 1955 (=Tarbosaurus efremovi)*
Tyrannosaurus efremovi Rozhdestvensky 1977 (=Tarbosaurus efremovi)
Tyrannosaurus lanpingensis Yeh 1975 nomen dubium (=Tarbosaurus lanpingensis?)*
Tyrannosaurus lanpingi Zhao 1986 (=Tarbosaurus lanpingensis?)
Tyrannosaurus torosus Russell 1970 (=Daspletosaurus torosus Paul 1987)
Tyrannosaurus turpanensis Zhai, Zheng i Tong 1978 [/i](=Tarbosaurus turpanensis)
Tyrannosaurus stanwinstonorum Pickering 1995 nomen nudum
Tyrannosaurus zhuchengensis Hu, Cheng, Pang i Fang 2001 nomen dubium (=nieznany gatunek rodziny Tyrannosauridae, byÄ? mo??e Tarbosaurus?)

* Podobnie jak w przypadku Dynamosaurus ,,Sue'' jest najprawdopodobniej potÄ???nÄ? samicÄ? gatunku Tyrannosaurus rex

Upierzenie w prostym schemacie r????nych faz rozwoju Tyrannosaurus

Obrazek
PisklÄ? Tyrannosaurus- opierzenie ca??ego cia??a jako izolacja termoregulujÄ?ca i kamufla?? przed drapie??nikami

Obrazek
Tyrannosaurus w wieku ??rednim (oko??o 14 lat)- opierzenie pokrywajÄ?ce tylko cze??Ä? cia??a, o ma??oznaczÄ?cej funkcji

Obrazek
W pe??ni dojrza??y Tyrannosaurus- brak opierzenia


W stworzeniu opisu pos??u??y??em siÄ? stronami:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Tyranozaur
http://en.wikipedia.org/wiki/Tyrannosaurus
http://de.wikipedia.org/wiki/Tyrannosaurus
http://www.dinoruss.com/de_4/5a67187.htm
http://archeowiesci.blox.pl/2006/07/Cie ... zaura.html
http://www.dinosaur-world.com/

: 13 października 2006, o 19:10
autor: dilong
Za przeproszeniem m??g??by?? napisaÄ? co?? o szkielecie tego 6-tonowego ptaszka, np: ??e mia?? rzÄ?d ko??ci nie??Ä?czÄ?cych siÄ? z ??ebrami, w??a??nie to one dawa??y kszta??t i podtrzymywa??y wnÄ?trzno??ci, stopy to niemachina, wiÄ?c s??owo funkcjonowa??y trzeba zmieniÄ?. M??g??by?? dodaÄ?, ??e bieg?? z prÄ?dko??ciÄ? 25km/h Mia?? potÄ???ne miÄ???nie szyji, i ??aden t-rex nie mierzy?? 14 lub 15m. Sue przecie?? mierzy 13m d??ugo??ci. M??g??by?? napisaÄ? ??e tyranozaury ??y??y prawdopodobnie w stadach. To narazie tyle. :mrgreen:

: 13 października 2006, o 19:24
autor: Sebastian
Wprowadzi??em potrzebne zmiany i doda??em co?? o pokryciu cia??a Tyrannosaurus. Czy sÄ? jeszcze jakie?? nieprawid??owo??ci :?:

: 13 października 2006, o 19:42
autor: tmina
SkÄ?d ci siÄ? wzie??o to 15m ? Przecie?? Sue by??a najwiÄ?kszym odnalezionym osobnikiem i mia??a 12,8 m wiÄ?c jak by?? poda?? d??ugo??Ä? do 13m.

Klasyfikacja:
Saurischia
Theropoda
Neotheropoda
Tetanurae
Avatheropoda
Coelurosauria
Tyrannosauroidea
Tyrannosauridae
Tyrannosaurinae
Tyrannosaurini

Tyranozaur posiada?? ko??Ä? goleniowÄ? d??u??szÄ? od ko??ci udowej co uniemo??liwia??o mu szybki biego ( najprawdopodobniej 35 km na h)
Za to Tyranozaury z przed 65 mln temu ( wiÄ?c jedne z pierwszych ) posiada??y tak jak wiÄ?kszo??Ä? drapie??nik??w ko??Ä? goleniowÄ? znacznie kr??tszÄ? od ko??ci udowej co mo??e sugerowaÄ? ??e z biegiem czasu Tyranozaur coraz bardziej przekszta??ca?? siÄ? w padlino??erce.
:D

: 13 października 2006, o 20:01
autor: Sebastian
Sory, ale zapomnia??em wcze??niej o tej d??ugo??ci. Juz wprowadzilem zmiany. Czy macie jeszcze co?? na mnie :lol:

: 13 października 2006, o 20:21
autor: Krzysztof
Dlaczego d??ugosÄ? jest 12-13 m, ja czyta??em i??, Tyranozaur m??g?? osiÄ?gaÄ? nawet do 14-15 m.

: 13 października 2006, o 20:42
autor: Sebastian
Ja te??, ale na poczÄ?tku spotka??em sie z licznymi sprzeciwami (od poczÄ?tku opisu mia??em podana d??ugo??Ä? 13-15 m). MuszÄ? ,,nawr??cic'' opis do poprzedniego stanu :lol:

: 13 października 2006, o 20:55
autor: Daniel Madzia
Ehh...

Skad tych 14/15 m? Sue ma 12,8 m a wiekszego reksia nie znaleziono (moze Celeste jest wieksza?), tak wiec na pewno bym napisal 12-13 m (samice wieksze od samcow). Poza tym takie "ja gdzies czytalem" jest bez sensu. Piszcie zrodla...

Co do klasyfikacji...
Avetheropoda=Neotetanurae (powinno byc pod Tetanurae), a Avetheropoda jest nieaktywnym taksonem (zresza juz o tym pisalem)...

Niestety czasu brakuje, wiec nie poprawie teraz artykul (nawet go jeszcze nie czatlem)... narazie...

: 13 października 2006, o 21:25
autor: Krzysztof
Danielu, Tobie siÄ? chyba myli z Tarbosaurus bataar kt??ry osiÄ?ga?? oko??o 13m d??. A Tyrannosaurus d??ugo??c cia??a od 12,5-15 m.

* T. rex:

d??ugo??Ä? cia??a ok.: 12,5-15 m;
wysoko??Ä? ok: 4,5 - 5 m
waga ok. 6000 kg.

: 13 października 2006, o 21:47
autor: Daniel Madzia
Krzysztof pisze:Danielu, Tobie siÄ? chyba myli z Tarbosaurus bataar kt??ry osiÄ?ga?? oko??o 13m d??. A Tyrannosaurus d??ugo??c cia??a od 12,5-15 m
Nic mi sie nie myli. "Bohater" ma 10-11 m a "krol" 12-13...

: 14 października 2006, o 09:35
autor: Sebastian
Czy mo??na jeszcze cos poprawiÄ? :?:

: 14 października 2006, o 11:47
autor: Xyphactinus
M??g??by?? napisaÄ?, ??e prawdopodobnie si??Ä? zgryzu trzykrotnie przewy??sza?? lwa, bo nie znalaz??em tego w twoim opisie, a jest to (moim zdaniem) do??Ä? wa??na informacja.

: 14 października 2006, o 13:13
autor: Sebastian
Czy jeszcze czego?? brakuje?

: 14 października 2006, o 13:55
autor: dilong
M??g??by?? wspomnieÄ? tu o dynamozaurze, kt??ry by?? dowodem na dyformizm p??ciowym u tyranozaur??w.

: 17 października 2006, o 15:36
autor: Sebastian
Ju?? dopisa??em o Dynamosaurus. Mo??e sÄ? jeszcze jakie?? informacje, kt??rymi chcecie siÄ? podzieliÄ? :?: Czekam :o

: 17 października 2006, o 16:59
autor: d_m
Obecnie jedynym uznanym gatunkiem jest T. rex :!:
dilong pisze:M??g??by?? dodaÄ?, ??e bieg?? z prÄ?dko??ciÄ? 25km/h.[...] M??g??by?? napisaÄ? ??e tyranozaury ??y??y prawdopodobnie w stadach.
A czemu akurat 25 km/h :?: :o I skÄ?d te stada :?:

: 17 października 2006, o 18:14
autor: dilong
Poniewa?? wed??ug numeru nwesweeka, animatronicznemu symulatorowi biegu tyranozaura i badaniom z ameryka??skiego muzeum historii naturalnej w Nowym Jorku oraz nowe badania io znaleziska dowodzÄ?, ??e tyranozaury polowa??y grupami w szczeg??lno??ci rodziny i m??odociane osobniki.

Re: [OPIS] Tyrannosaurus

: 17 października 2006, o 20:19
autor: Daniel Madzia
Troche czasu sie zebralo, wiec jednym okiem przelece :wink:
Sebastian pisze:W encyklopedii opis jest jako taki dobry, ale jest w nim cos jakby za ma??o o tym teropodzie. Ale c???? i tak mi siÄ? nudzi, dlatego postanowi??em sobie co?? popisaÄ?. LiczÄ? na ostra krytykÄ? i ocenÄ? mojej pracy. Pozdro :P
Jedyne, co mozna zrobic, jest pochwalic Cie za aktywnosc i energie. Bledy sa (o tym nizej), ale zawsze pojawi sie ktos, kto bedzie w stanie poprawic...
Sebastian pisze:Rok odkrycia:
Tyrannosaurus Barnum i Brown 1902
Tyrannosaurus rex Osborn 1905
Tyrannosaurus rex Brown 1908
Tyrannosaurus rex Brown 1915
Tyrannosaurus zhuchengensis Hu 2001
Ups... ale Ci sie poplatalo :wink:
"Barnum i Brown" to nie dwie osoby. Barnum to imie i Brown to nazwisko. Patrz tu. I lata sa nieprawidlowe. (Oficjalnie) Pierwszym odkrywca byl Cope w 1892 r., kiedy to opisal fragmentaryczne skamienialosci teropoda pod nazwa Manospondylus gigas - tudziez warto dopisac akapit na temat "Manospondylus controversy" :wink:
Sebastian pisze:Materia?? kopalny:
Tyrannosaurus rex wielokrotnie odnajdywane kompletne szkielety
Ehm... kompletne? Ja bym sie niezgodzil. :)
Sebastian pisze:Klasyfikacja:
Saurischia
Theropoda
Neotheropoda
Tetanurae
Neotetanurae
Coelurosauria
Tyrannosauria
Tyrannosauroidea
Tyrannosauridae
Tyrannosaurinae
Tyrannosaurini
Hmmm... troche sie zastanawiam nad kwestia taksonow Tyrannosauria i Tyrannosaurini. Wg Taxon Search jest Tyrannosaurini taksonem niektawnym (nawet bez definicji). Tyrannoraptora zas moze sie okazac synonimem dla Tyrannosauroidea... Co na to pan Karol?
Sebastian pisze:Rodzaj ten mia?? tak??e charakterystyczne rzÄ?dy ko??ci nie??Ä?czÄ?cych siÄ? z ??ebrami, kt??re podtrzymywa??y wnÄ?trzno??ci i nadawa??y beczkowaty kszta??t tu??owia.
Tak wyglada, jakby gastralia wystepowaly tylko u reksia. Warto poprawic :wink:
Sebastian pisze:Nasuwa siÄ? jednak pytanie: ,,Skoro Tyrannosaurus nie biega?? to jak zdobywa?? pokarm?’’. Jack Horner uwa??a, ??e by?? on padlino??erny, polujÄ?c jednocze??nie na nieuwa??ne m??ode hadrozaur??w. ?ĹĄwiadczy o tym brak cech typowych dla drapie??nika. Mia?? on ma??e oczy (nie przydatne szybkiemu ??owcy), doskona??y wÄ?ch (cecha padlino??ercy) i kr??tkie, dwupalczate ko??czyny przednie, kt??re nie mia??y prawdopodobnie ??adnej znaczÄ?cej funkcji...
Ehh... "T-Rex as scavenger"... :roll:
Te cechy "swiadczace" o padlinozerczosci trzeba przepracowac. Nowe badania wskazuja na dobrze rozwiniety wzrok, zas dobry wech nie jest cecha padlinozercy... etc.
Sebastian pisze:PrawdziwÄ? k????tniÄ? wywo??a??o twierdzenie Russell'a, kt??ry uwa??a?? jednÄ? z samic rodzaju Tyrannosaurus za nowy gatunek, a nawet rodzaj o nazwie Dynamosaurus!
:roll:
OK, co racja to racja, ale brzmi, jakby Russell snul wymysly...

Nie gniewaj sie, ale na ten spis gatunkow juz nie mam dzisiaj energii. Jutro na to popatrze...
Opis w sumie OK, ale jest pare (wlasnie calkiem duzo) spraw, ktore jeszcze warto dokladnie posprawdzac w necie.

: 19 października 2006, o 16:53
autor: Sebastian
Wprowadzi??em potrzebne zmiany. Je??li znowu co?? ,,popsu??em'' to b??agam o poprawÄ? i jeszcze wiecej i wiÄ?cej informacji :!: Pozdrawiam :)

: 20 października 2006, o 18:08
autor: Daniel Madzia
Madzioch 17.10.2006 pisze:Nie gniewaj sie, ale na ten spis gatunkow juz nie mam dzisiaj energii. Jutro na to popatrze...
Cos mi sie wydaje, ze dzisiaj nie jest 18 pazdziernika :oops:

Jak tak patrze po roznych zrodlach, coraz bardziej mnie denerwuje nazwisko "Olshevsky" :mrgreen:
Tak mi sie wydaje, ze "Dinogeorge" Olshevsky jest ekspertem od chaosu taksonomicznego... gdzie tylko mogl, tam opisal nowy gatunek :|

Co do spisu interesowalo by mnie gdzie znalazles informacje odnosnie "Tyrannosaurus giganteus". Ja sie natknalem tylko na Tyrannosaurus "gigantus"...

Tyle chyba do tej systematyki (alez wyczerpujace) :mrgreen:
Najpierw chcialem sie tym zajac doglebniej, ale w chwili gdy stwierdzilem, ze bym nad tym siedzial pare godzin, odechcialo mi sie :oops:

: 20 października 2006, o 19:15
autor: Sebastian
Daniel Madzia pisze: Co do spisu interesowalo by mnie gdzie znalazles informacje odnosnie "Tyrannosaurus giganteus". Ja sie natknalem tylko na Tyrannosaurus "gigantus"...
http://www.dinoruss.com/de_4/5a67187.htm

: 20 października 2006, o 19:32
autor: Daniel Madzia
Aha, bo ja na DML (czyli jak dla mnie bardziej wiarygodnym zrodle :wink:) znalazlem, ze "The name Tyrannosaurus gigantus appeared in print in Newsweek October 1, 1990 in reference to "Sue," but this is a nomen nudum and doesn't mean "Sue" is the type specimen of this "species.""...

: 20 października 2006, o 19:35
autor: Sebastian
Daniel Madzia pisze: Tyrannosaurus gigantus...
Mo??e poprostu uciek??a im jedna litera T. gigant(e)us. A propo opisu, to planujÄ? (ju?? t??umaczÄ? z obcojÄ?zycznej strony) dopisaÄ? argumenty za i przeciw padlino??erno??ci. mo??e dzi?? siÄ? wyrobiÄ?. Dlatego kiedy ju?? to zrobiÄ? spytam po raz setny (? :D )- ,,czy sa jeszcze jakie?? informacje o ...'' :P

: 20 października 2006, o 20:02
autor: Daniel Madzia
Sebastian pisze:Mo??e poprostu uciek??a im jedna litera T. gigant(e)us.
Zeby literowka? No nie wiem. Na The Theropod Database tez jest bez "e" :wink:
Sebastian pisze:A propo opisu, to planujÄ? (ju?? t??umaczÄ? z obcojÄ?zycznej strony) dopisaÄ? argumenty za i przeciw padlino??erno??ci.
No to jestem ciekaw. A moze po prostu wystarczy podac linka do artykulu Dawida? :)

: 20 października 2006, o 21:04
autor: Sebastian
poprawi??em co nieco (ma??o :cry: ). Czy sa jeszcze jakie?? pytania, niejasnosci, ktos chce podzieliÄ? siÄ? wykryciem jakiego?? b??Ä?du lub odkopaniem w internecie jakiej?? informacji, to piszcie. B??agam o nowe informacje :D