[OPIS] Ornithomimus (ornitomim)

Wszystko o krwiożerczych "stopach bestii"
Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8244
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

[OPIS] Ornithomimus (ornitomim)

Post autor: nazuul »

Ornithomimus (ornitomim)

Długość: 3-?5* m
Masa: 50-350* kg
Miejsce: USA* i Kanada*
Czas: 78-65* Ma
Klasyfikacja:
Dinosauria
Saurischia
Theropoda
Tetanurae
Coelurosauria
Ornithomimosauria
Ornithomimidae


* zależnie od gatunku - zob. tekst


Wstęp
Ornithomimus jest jednym z najlepiej poznanych dinozaurów strusiopodobnych i jednym z ostatnich i najbardziej zaawansowanych przedstawicieli swojego rodu. Żył w zachodniej części Ameryki Północnej w późnej kredzie. Jego nazwa znaczy tyle co "naśladujący ptaka".

Po raz pierwszy opisany przed Marsha w 1890 roku, ornitomim dał nazwę rodzinie i ?infrarzędowi, do którego należy.

Ornitomim jest dość dobrze znanym szerokiej publiczności dinozaurem. Pojawia się często w książkach popularnonaukowych. Wystąpił także w serialu "Park prehistoryczny".

Wg Longricha (2008) ornitomim jest jednym z trzech rodzajów ornitomimozaurów znanych z Ameryki Północnej - obok Struthiomimus i trzeciej, nienazwanej dużej formy (Dromiceiomimus może być jednak ważny). Ornithomimus miał stosunkowo długi okres występowania.

Budowa
Ornithomimus charakteryzuje się delikatną kończyną przednią, wydłużoną pierwszą kością śródręcza i dziobem z relatywnie prostą wewnętrzną krawędzią kości szczękowej, czym różni się od Struthiomimus. Poza tym ogólną budową przypomina innych przedstawicieli Ornithomidae.

Gatunki

Ważne i potencjalnie ważne gatunki:

O. velox
Opisany: Marsh, 1890
Status: ważny
Lokalizacja: USA - Kolorado (formacja Denver), ?Wyoming (formacja Ferris?)
Wiek: 68-65 Ma (późny mastrycht)

Materiał kopalny: syntypy to niekompletna dolna część kończyny tylnej - poczynając od dołu piszczeli (YPM 542) oraz kości śródręcza (YPM 548). Przypisany materiał to 2 pazury, paliczek, kręg ogonowy z formacji Denver oraz m.in. paliczek i pazur z formacji Ferris.

Komentarz: Typowy gatunek rodzaju Ornithomimus. Śródstopie jest dość masywne, co jest nietypowe u młodych teropodów. II kość śródstopia jest dłuższa niż IV, co u ornitomimidów obecne jest tylko u nienazwanego osobnika z Utah (formacja Kaiparowits - materiał stamtąd zapewne nie należy do tego gatunku - Claessens i in., 2011/niepublikowane). Okaz typowy jest mniejszy od holotypu O. edmontonicus o ok. 1/3. Epitet gatunkowy oznacza "szybki".


O. edmontonicus
Opisany: Sternberg, 1933
Status: ?nieważny (?młodszy synonim)
Lokalizacja: Kanada - Alberta (formacja Horseshoe Canyon, formacja Dinosaur Park?)
Wiek: (?78-)71-69 Ma

Materiał kopalny: znany jest z kilku szkieletów, także czaszek (kwestia ilu, wiąże się z synonimizowaniem innych gatunków). Holotyp (CMN 8632) to 3 fragmenty kręgów, żebra, gastralia oraz dość kompletny szkielet kończyn i obręczy.

Komentarz: problematyczna jest synonimika. Często uznaje się go nieprawidłowo za starszy synonim wcześniej nazwanych Struthiomimus brevitertius Parks, 1926 i Struthiomimus samueli Parks, 1928 (swego czasu przeniesione do Dromiceiomimus, który może być ważny i obejmować te gatunki). Wg Longricha (2008) okazy z formacji Dinosaur Park jest to trzeci kolejny gatunek, najstarszy ze wszystkich.


?O. sedens
Opisany: Marsh, 1892
Status: ?nieważny (nomen dubium?)
Lokalizacja: USA - Wyoming (formacja Lance), Montana (formacja Hell Creek), Kanada - Saskatchewan (formacja Frenchman),
Wiek: 68-65 Ma

Materiał kopalny: holotyp (USNM 4736) to kręgi krzyżowe (3-6), ogonowe (1-12), 6 szerwonów, częściowe kości biodrowe, proksymalna część k. łonowej i kości kulszowe. Do tego gatunku może też należeć bardziej kompletny szkielet (BHI 1266) zawierający czaszkę, większość kręgów szyjnych (dźwigacz, obrotnik, 3-10), niekompletne kręgi grzbietowe (1-3), 10 żeber, gastralia oraz prawie kompletne kości kończyn i obręczy. Longrich (2008) przypisał też 3 pazury i niekompletny szkielet UCMP 154569.

Komentarz: nie ma pewności do do diagnostyczności szczątków. Jeśli jest ważny, to był to stosunkowo duży gatunek, osiągający ok. 5 m długości. Pazury były dość proste a kończyny przednie smukłe (cecha diagnostyczna Ornithomimus, lecz Longrich posługiwał się nazwą Struthiomimus sedens).


Nieważne gatunki:

"O." grandis - tyranozauryd
Opisany: Marsh, 1890
Lokalizacja: USA - Montana (Eagle Sandstone)
Wiek: 83-76 Ma (wczesny kampan)

Materiał kopalny: holotyp to III kość śródstopia.

Komentarz: Holtz (2004) wylicza go jako nienazwanego tyranozauryda.


"O." minutus - nowy alwarezzauryd
Opisany: Marsh, 1892
Lokalizacja: USA - Kolorado (formacja Laramie)
Wiek: 68-65 Ma (późny mastrycht)

Materiał kopalny: holotyp to obecnie zagubione części kości śródstopia (II-IV ). Przypisany materiał (oznaczony USNM 2909) to dystalna połowa drugiej kości śródstopia i dwa dystalne paliczki.

Komentarz: kiedyś uważany za maleńki gatunek rodzaju Ornithomimus (mierzył ok. 30 cm i ważył mniej niż 1 kg a szacowana długość kości udowej to 6-9 cm). Później za dromeozauryda lub pterozaura. Obecnie przeważa pogląd, że to alwarezauryd, prawdopodobnie blisko spokrewniony z należącym do Parvicursorinae Albertonykus.


"O." tenuis - młody tyranozauryd?
Opisany:Marsh, 1890
Lokalizacja: USA - Montana (formacja Judith River)
Wiek: 78-74 Ma (wczesny-środkowy kampan)

Materiał kopalny: holotyp (USNM 5814) to dystalna część III kości śródstopia.

Komentarz: Gilmore (1920) stwierdził, że fragment kości przypomina bardziej tyranozaurydy a nie ornitomimidy. Russell (1972) uznał go za troodontyda, lecz nie napisał na jakiej podstawie. Zdaniem Mortimera (online) przypomina raczej tyranozaurydy. Być może to młody Gorgosaurus lub Daspletosaurus, które znane są z tej samej formacji.


Spis gatunków:
Ornithomimus Marsh, 1890
?=Dromiceiomimus Russell, 1972
O. velox Marsh, 1890
O. edmontonicus Sternberg, 1933 ?=Dromiceiomimus brevitertius ?= Dromiceiomimus samueli
[=O. edmontonensis Sternberg, 1933]
?=Struthiomimus currelli Parks, 1933
[=O. currellii (Parks, 1933) Russell and Chamney, 1967]
?=Struthiomimus ingens Parks, 1933
[=O. ingens (Parks, 1933) Russell and Chamney, 1967]
O?. sedens Marsh, 1892 nomen dubium?
=Struthiomimus sedens (Marsh, 1892) Farlow, 2001

Gatunki przeniesione:
"O." affinis Gilmore, 1920 ="Dryosaurus" affinis
O. altus Lambe, 1902 = Struthiomimus altus
O. antiquus (Leidy, 1865) Baird i Horner, 1979 =Coelosaurus antiquus (Leidy, 1865)
O. asiaticus Gilmore, 1933 =Archaeornithomimus asiaticus
O. brevitertius (Parks, 1926) Russell, 1930 =Dromiceiomimus brevitertius
O. bullatus (Osmolska, Roniewicz and Barsbold, 1972) Paul, 1988 = Gallimimus bullatus
O. elegans Parks, 1933 = Elmisaurus elegans
O. lonzeensis (Dollo, 1903) Kuhn, 1965 = Megalosaurus lonzeensis
O. mirandus (Leidy, 1868) Hay, 1930 =Aublysodon mirandus
O. samueli (Parks, 1928) Russell, 1930 =Dromiceiomimus samueli

Gatunki nienależące zapewne do Ornithomimus:
"O." grandis Marsh, 1890
= Deinodon grandis (Marsh, 1890) Osborn, 1916
= Aublysodon grandis (Marsh, 1890) Huene, 1932
"O." minutus Marsh, 1892
= Dromaeosaurus minutus (Marsh, 1892)
= Troodon minutus (Marsh, 1892) Olshevsky, 2000
"O." tenuis Marsh, 1890 nomen dubium
=Struthiomimus tenuis (Marsh, 1890) Osborn, 1916


Obrazek


Bibliografia:
Holtz, T.R. (2004) "Tyrannosauroidea" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 111-136.

Longrich, N. (2008) "A new, large ornithomimid from the Cretaceous Dinosaur Park Formation of Alberta, Canada: Implications for the study of dissociated dinosaur remains" Palaeontology, 51(4), 983-997.

Longrich, N.R. & Currie, P.J. (2009) "Albertonykus borealis, a new alvarezsaur (Dinosauria: Theropoda) from the Early Maastrichtian of Alberta, Canada: Implications for the systematics and ecology of the Alvarezsauridae" Cretaceous Research, 30, 239-252.

Makovicky, P.J., Kobayashi, Y. & Currie, P.J. (2004) "Ornithomimosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 137-150.

http://home.comcast.net/~eoraptor

http://en.wikipedia.org/wiki/Ornithomimus

Claessens, L., Loewen, M. & Lavender, Z. (2011) "A Reevaluation of the Genus Ornithomimus Based on New Preparation of the Holotype of O.velox and New Fossil Discoveries" SVP Program and Abstracts Book, 2011, 90.

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
Ostatnio zmieniony 29 stycznia 2010, o 15:47 przez nazuul, łącznie zmieniany 7 razy.

Awatar użytkownika
hanys
Jurajski allozaur
Jurajski allozaur
Posty: 1012
Rejestracja: 24 lipca 2008, o 14:37
Lokalizacja: beWYRYhills

Post autor: hanys »

wydłużonym pierwszą kością śródręcza

wydłużoną
Znany jest z dobrze zachwanych
zachowanych

KrzysiekLichota
Permski synapsyd
Permski synapsyd
Posty: 669
Rejestracja: 23 lipca 2006, o 09:37
Imię i nazwisko: Krzysztof Lichota
Lokalizacja: okolice Poznania

Post autor: KrzysiekLichota »

należące O. edmontonicus
'do' po 'należące'

Awatar użytkownika
szerman
Neogeński mastodont
Neogeński mastodont
Posty: 4060
Rejestracja: 23 czerwca 2009, o 10:40
Imię i nazwisko: MSz
Lokalizacja: B-B

Re: [OPIS] Ornithomimus (ornitomim)

Post autor: szerman »

nazuul pisze:Ornithomimus jest jednym z najlepiej poznanych dinozaurów strusiokształtnych.

Może lepiej strusiopodobnych. W innych opisach są sformułowania "-podobny", ale "-kształtny" chyba nie. Chyba ;)
nazuul pisze:Po raz pierwszy opisany przed Marsha w 1890 roku, ornitomim dał nazwę rodzinie i infrarządowi, do którego należy.
Nie odmienia się infrarząd na "infrarzędowi"?
nazuul pisze:Materiał kopalny: holotyp (USNM 5814) to dystalna część III kości śródstopia
Brak kropki na końcu.

ODPOWIEDZ