W dziale powsta?? ju?? artyku??, autorstwa Sebastiana, dotyczĂ?cy r????norodno??ci form notozaur??w (Nothosauria). Niestety w artyku?? wkrad??o siĂ? du??o b??Ă?d??w. Neustikozaur jest w rzeczywisto??ci pachypleurozaurem, a pistozaur, jak zresztĂ? wynika to z tekstu Sebastiana, jest bardziej zaawansowany od notozaur??w. Brakuje wielu rodzaj??w. Postanowi??em wiĂ?c napisaĂ? nowy artyku?? od podstaw, obejmujĂ?cy tym razem wszystkie notozauroidy (pachypleurozaury i notozaury). W najbli??szym czasie postaram siĂ? te?? przygotowaĂ? artyku?? o bazalnych Pistosauroidea - gadach p??ywajĂ?cych z linii prowadzĂ?cej do plezjozaur??w, takich jak cymatozaur czy pistozaur. Oczywi??cie ciĂ?gle toczĂ? siĂ? sporo co do tego jak powinno wyglĂ?daĂ? prawid??owe drzewo bazalnych zauropteryg??w, ale my??lĂ?, ??e moja wersja jest bardziej aktualna.
R????norodno??Ă? form gad??w p??ywajĂ?cych: notozauroidy (Nothosauroidea)
W 1998 roku badania Rieppela dowiod??y, ??e pachypleurozaury (Pachypleurosauria) i notozaury (Nothosauria) tworzĂ? naturalnĂ? grupĂ?, nazwanĂ? Nothosauroidea. Notozauroidy to triasowe gady prowadzĂ?ce wodny tryb ??ycia, bĂ?dĂ?ce grupĂ? wyj??ciowĂ? dla linii prowadzĂ?cej do plezjozaur??w.
Pachypleurozaury stanowi??y prymitywniejszĂ? grupĂ? notozauroid??w, o wyd??u??onym ciele, d??ugo??ci od oko??o 20 cm do metra. Mia??y ma??a g??owĂ?, d??ugie: szyjĂ? i ogon. Posiada??y wios??owate ko??czyny. Ich d??ugie, lekko zbudowane, czaszki, posiada??y ma??e otwory skroniowe, oraz du??e oczodo??y i nozdrza. Ko??kowate zĂ?by wystajĂ?ce z przodu pyska wskazujĂ? na rybnĂ? dietĂ?. Najbardziej znane sĂ? ze ??rodkowego triasu Europy centralnej, gdzie w morskich osadach pospolity jest rodzaj Pachypleurosaurus. Si??Ă? napĂ?dowĂ? w wodzie nadawa?? im ogon. Pomocne w tym mog??y byĂ? r??wnie?? przednie ko??czyny, s??u??Ă?ce z pewno??ciĂ? za ster. Podczas p??ywania, tylne ko??czyny by??y trzymane przy ciele, by zmniejszyc op??r wody. ObrĂ?cze by??y tak lekko zbudowane, ??e zwierzĂ?ta te nie mog??y siĂ? utrzymaĂ? na lĂ?dzie na w??asnych nogach. Bazalnym pachypleurozaurem jest Keichousaurus (zdj. 1, 2, 3) z Chin, jeden za?? z gatunk??w, Keichousaurus hui, jest do??Ă? pospolitĂ? skamienia??o??ciĂ? i dlatego te??, niestety, czĂ?sto pojawia siĂ? na zagranicznych aukcjach internetowych. Badania z roku 2004 (patrz te??: ilustracje) dowiod??y, ??e ju?? ten prymitywny zauropterygian by?? ??yworodny, co ??wiadczy o tym, ??e zapewne r??wnie??: inne pachypleurozaury, notozaury, plezjozaury, jak i grupy spokrewnione, rodzi??y ??ywe m??ode. Bardziej zaawansowanym od keichouzaura by?? Hanosaurus hupehensis, dla kt??rego utworzono osobnĂ? rodzinĂ? - Hanosauridae. Pozosta??e pachypleurozaury nale??Ă? do dw??ch grup. Do pierwszej zalicza siĂ? Dactylosaurus i Anarosaurus (ryc. 1). Co ciekawe, holotyp gatunku typowego rodzaju Dactylosaurus, D. gracilis, zosta?? odnaleziony w Polsce, w Siemianowicach ?ĹĄlĂ?skich (zob. rysunek okazu). Do drugiej grupy nale??a??y: Serpianosaurus (zdj. 1) i Neusticosaurus (ryc. 1, 2). Pachypleurosaurus edwardsi, od kt??rego nazwĂ? wziĂ???a ca??a grupa, jest obecnie najczĂ???ciej traktowany jako gatunek neustikozaura, Neusticosaurus edwardsi (zdj. 1).
Ciekawostka: W obfitych w skamienia??o??ci pachypleurozaur??w osadach w Szwajacrii, paleontolog Sander (1988) znalaz?? okaz zwierzĂ?cia d??ugo??ci zaledwie 5 cm Du??e oczodo??y i nieskostnia??e jeszcze ko??czyny wskazujĂ? na to, ??e by?? to embrion, lub noworodek.
Notozaury by??y bardziej zaawansowane od pachypleurozaur??w, od kt??rych zresztĂ? siĂ? wywodzĂ?. Same za?? sĂ? przodkami linii prowadzĂ?cej do plezjozaur??w. Dorasta??y do 4 metr??w. W swoich adaptacjach do wodnego trybu ??ycia by??y bardzo podobne do pachypleurozaur??w. Do podstawowych cech odr????niajĂ?cych je by??y: wyd??u??ona czaszka i du??e otwory skroniowe. Najprymitywniejszymi notozaurami by??y: Elmosaurus, Metanothosaurus i Germanosaurus (dla kt??rego utworzono podrodzinĂ? Germanosaurinae). Bardziej zaawansowane notozaury zalicza siĂ? do dw??ch podrodzin: Nothosaurinae i Lariosaurinae. W??r??d Nothosaurinae, opr??cz kilku gatunk??w niepewnego "Proneusticosaurus", wydziela siĂ? wiele gatunk??w Nothosaurus (ryc. 1, 2), z czego najbardziej znany jest N. mirabilis. Notozaura namalowa?? r??wnie?? Zdenek Burian (patrz: rekonstrukcja), cyfrowĂ? rekonstrukcjĂ? za?? mogli??my podziwiaĂ? w jednej z serii BBC (zob. link). Do Lariosaurinae nale??Ă?: Silvestrosaurus, Ceresiosaurus (ryc. 1, 2) i Lariosaurus (ryc. 1, 2).
Warto r??wnie?? wspomnieĂ?, ??e skamienia??e fragmenty kostne notozauroid??w pospolite sĂ? w osadach triasowych na terenie Basenu Germa??skiego, a wiĂ?c r??wnie?? w Polsce (patrz: 1, 2).