Rhynchosauria

Dyskusje na temat gadów kopalnych (oprócz dinozaurów).
Awatar użytkownika
Kahless
Karboński antrakozaur
Karboński antrakozaur
Posty: 588
Rejestracja: 23 kwietnia 2008, o 11:11
Lokalizacja: Lublin
Kontakt:

Rhynchosauria

Post autor: Kahless »

Rynchozaury (Rhynchosauria) (Osborn, 1903)
Jest to grupa triasowych gadów, szeroko rozpowszechniona, aczkolwiek stosunkowo słabo zróżnicowana. Znane są one od końca wczesnego triasu aż do końca tego okresu. Początkowo nieliczne, z czasem stały się bardzo ważnym elementem triasowych ekosystemów. W wielu rejonach świata były one, przed początkiem dominacji roślinożernych dinozaurów, głównymi roślinożercami. Ciekawe jest, że bliskie sobie lub te same taksony występowały na ogromnych obszarach w wielu rejonach globu. Dowodzi to, że mimo małego zróżnicowania grupa ta odniosła ogromny sukces ewolucyjny i dostosowała się doskonale do panujących w triasie warunków. Współwystępowały one z dicynodotami (które również stanowiły bardzo ważny element środkowo i późno-triasowych faun) a później również z pierwszymi dinozaurami. Były to gady niewielkich i średnich rozmiarów. Największe osiągały ok. 2 metrów długości i ważyły po kilkadziesiąt kilogramów. Przeważnie jednak były mniejsze. Pod koniec triasu rynchozaury stały się jeszcze mniej zróżnicowane oraz mniej liczne. Tłumaczy się to wzrastającą konkurencją ze strony dinozaurów roślinożernych, które wówczas stawały się coraz liczniejsze. Również pojawienie się nowych drapieżników w postaci pierwszych teropodów mogło znacząco wpłynąć na zanikanie rynchozaurów. Kolejną hipotezą tłumaczącą wymarcie tej grupy jest zanik w skali globalnej pierwotnych zbiorowisk roślinnych z dominacją Dicroidium. Ostatecznie znikły one z zapisu kopalnego z końcem karniku. Początkowo uważano, że rynchozaury były spokrewnione z gadami ryjogłowymi (Rhynchocephalia), jednakże nowsze badania sugerują, że wraz z Trilophosauria, jako ich takson siostrzany, stanowią najwcześniejsze odgałęzienie linii archozauromorfów (Archosauromorpha).
Rynchozaury charakteryzowały się specyficzna budową czaszki. Już u najwcześniejszych, wczesnotriasowych form widać początek specjalizacji w kierunku efektywnego pobierania twardego materiału roślinnego. Mimo, że ogólny pokrój czaszki tych najstarszych taksonów jest zbliżony do prymitywniejszych diopsydów (np. Youngina) można już zauważyć trend wiodący do modyfikacji znacznie wyraźniej widocznych u późniejszych rynchozaurów. Nozdrza zewnętrzne są zlane w jeden otwór, przesunięty bardziej na wierzch czaszki. Kość przedszczękowa jest powiększona i zagięta, tworząc zaczątek dziobowatego rostrum tak charakterystycznego dla form środkowo i późno triasowych. Na kości tej występują nieliczne zęby, które u młodszych geologicznie rynchozaurów zanikły. Kolejną różnicą pomiędzy tymi najwcześniejszymi a bardziej zaawansowanymi taksonami jest występowanie pojedynczego rzędu zębów w zębodołach. U bardziej zaawansowanych rynchozaurów wykształciły się dodatkowe rzędy zębów tworzące charakterystyczne baterie zębowe. Powierzchnia podniebienna kości szczękowej uległa znacznemu poszerzeniu. Bateria zębowa utworzona jest u nich z licznych, podłużnych rzędów zębów, którym odpowiadały rzędy w rowkach leżące w kościach żuchwy. Zęby rynchozaurów nie były wymieniane tak jak u większości innych gadów, po starciu pozostawały one przymocowane do kości. Nowe zęby wyrastały z tyłu każdego rzędu i przesuwały się do przodu, ścierając się, aż utworzyły płaską powierzchnię. Ten typ uzębienia określa się jako ankylotekodontyczny. U zaawansowanych form czaszka była bardzo silnie poszerzona, niekiedy szersza niż dłuższa, a kości przedszczękowe tworzyły potężny dziób, zapewne pokryty za życia zwierzęcia pochwą rogową. Żuchwa była dopasowana do zagłębienia w kości szczękowej. Pysk rynchozaurów działał niczym nożyce, uniemożliwiając ruchy do przodu i do tyłu, ale znacząco zwiększając siłę zgryzu, co umożliwiało im odżywianie się twardą roślinnością. Obszar ciemieniowy czaszki uległ silnym modyfikacjom, tworząc miejsce przyczepu potężnych mięśni poruszających szczękami. Również budowa kończyn ulegała modyfikacjom w czasie ewolucji rynchozaurów. Formy najwcześniejsze miały kończyny o stosunkowo delikatnej budowie i szeroko rozstawione na boki, podobnie jak u jaszczurek . Późniejsze taksony miały silnie pogrubione, znacznie masywniejsze kości kończyn. Tylne kończyny przesunęły się bardziej pod tułów zwierzęcia, co upodobniało je nieco do bardziej zaawansowanych archozauromorfów. Kość stępowa u najstarszych rynchozaurów jest niemal nie do odróżnienia od analogicznego elementu najprymitywniejszych archozaurów. Z czasem uległa modyfikacjom, tracąc swój pierwotny charakter. Budowa stopy u późniejszych taksonów świadczy, że służyły one do kopania w gruncie. Również powiększone pazury sugerują, że zwierzęta te zdobywały przynajmniej część swojego pokarmu poprzez wygrzebywanie go z ziemi.
Zróşnicowanie:
Najwcześniejsze znane rynchozaury to Mesosuchus i Howesia. Są to najprymitywniejsi znani przedstawiciele rynchozaurĂłw. Szczątki tych gadĂłw znaleziono w Afryce Południowej, w warstwach odpowiadających późnej części wczesnego triasu oraz najwcześniejszej części środkowego triasu. Przypominał on sylwetką dzisiejsze jaszczurki. Czaszka nie była jeszcze tak silnie zmodyfikowana jak u późniejszych krewniakĂłw, była stosunkowo wąska i wydłuĹźona. Na kościach przedszczękowych (u Mesosuchus, w przypadku Howesia nie znaleziono tego elementu szkieletu) znajdowały się nieliczne zęby. Mesosuchus nie posiadał charakterystycznych baterii zębowych, w jego na kościach zębowej i szczękowej znajdowały się pojedyncze rzędy zębĂłw. Howesia posiadała dodatkowy rząd zębĂłw, zarĂłwno na kości zębowej jak i szczękowej. „DziĂłb” był słabo wykształcony, kości przedszczękowe były charakterystycznie powiększone i zakrzywione do dołu. Kończyny szeroko rozstawione na boki, a całe ciało dłuĹźsze, smuklejsze i zakończone długim ogonem. Późniejsze, bardziej zaawansowane rynchozaury zalicza się tradycyjnie do podrodziny Rhynchosaurinae. Czaszka była juĹź znacznie masywniejsza i szersza, „dziĂłb” silniej wykształcony i występowały baterie zębowe. Całe ciało było bardziej masywne w porĂłwnaniu z formami bazalnymi, kończyny silniejsze a ogon znacznie krĂłtszy. Rhynchosaurus jest jednym z lepiej poznanych przedstawicieli tej grupy, od ktĂłrego zresztą pochodzi nazwa całego rzędu. Rodzaj ten zamieszkiwał w środkowym triasie obszary Europy. Były to niewielkie gady, nie przekraczające zwykle 50 cm długości. Opisano dwa gatunki: typowy Rhynchosaurus articeps i R. brodiei. Trzeci gatunek, opisany przez Bentona jako R. spenceri jest obecnie zazwyczaj zaliczany do odzielnego rodzaju Fodonyx. Blisko spokrewniony z Rhynchosaurus jest Stenaulorhynchus zasiedlający rĂłwnieĹź w środkowym triasie obszary Afryki. Pozostałe znane rynchozaury zalicza się do kolejnej, najbardziej zaawansowanej i wyspecjalizowanej podrodziny Hyperodapedontinae. Były to największe i najmasywniejsze z rynchozaurĂłw. „DziĂłb” był najmocniej wykształcony, baterie zębowe złoĹźone z wielu, rĂłwnolegle ułoĹźonych rzędĂłw zębĂłw. Przedstawiciele tej podrodziny osiągnęli największy sukces i rozprzestrzenili się niemal na całym świecie. Isalorhynchus znaleziony został na Madagaskarze w osadach z pogranicza środkowego i późnego triasu. Paradapedon pochodzi z początkĂłw późnego triasu Indii, ze słynnej formacji Maleri. Najliczniej reprezentowany jest rodzaj Hyperodapedon, z kilkoma gatunkami. Oryginalnie szczątki rynchozaurĂłw znajdowane w róşnych zakątkach świata opisywano jako oddzielne rodzaje, jednakĹźe po rewizji skamieniałości większość z nich zsynonimizowano (notka – Paradapedon w wielu ĹşrĂłdłach rĂłwnieĹź jest zaliczany do Hyperodapedon w randze gatunku H. huxleyi). Hyperodapedon gordoni został opisany na podstawie szczątkĂłw znalezionych w osadach Szkockiej formacji Lossiemouth , gdzie wraz z aetozaurem Stagonolepis był głównym roślinoĹźercą. H. huenei pochodzi z późnego karniku Brazylii i uznawany jest za najbardziej prymitywny gatunek. H. mariensis rĂłwnieĹź pochodzi z rĂłwnowiekowych osadĂłw Brazylii, ale jest bardziej wyspecjalizowany. Z osadĂłw formacji Ischigualasto pochodzi H. sanjuanensis, pierwotnie opisany jako Scaphonyx sanjuanensis. Był tam najliczniej reprezentowanym roślinoĹźernym gadem i występował razem z pierwszymi dinozaurami. H. fischeri został opisany na podstawie ogromnej ilości szczątkĂłw datowanych na wczesny karnik z obszarĂłw Brazylii. Przez wiele lat wyróşniono wiele rodzajĂłw (np. Cephalania, Cephalastron, Scaphonychimus), ktĂłre ostatecznie okazały się wszystkie naleĹźeć do jednego gatunku. Spowodowane to było tym, Ĺźe wśrĂłd kopalnego materiału znalazły się szczątki osobnikĂłw obu płci i w róşnym wieku. Szczątki zaliczane do rynchozaurĂłw, prawdopodobnie należących do rodzaju Hyperodapedon znaleziono rĂłwnieĹź w osadach datowanych na karnik w Ameryce Północnej, Rosji


http://cache.amanaimages.com/cen3tzG4fT ... 003428.jpg
http://2.bp.blogspot.com/_HAD6Zo2suJQ/S ... phonyx.jpg
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Paradapedon_1DB.jpg

Źródła:
Wikipedia
http://www.helsinki.fi/~mhaaramo/metazo ... auria.html
Vertebrate paleontology; M.Benton
Dawn of the Dinosaurs: Life in the Triassic ; N. Fraser, D. Henderson.
Vertebrate paleontology and evolution: R.L. Caroll

Awatar użytkownika
szerman
Neogeński mastodont
Neogeński mastodont
Posty: 4060
Rejestracja: 23 czerwca 2009, o 10:40
Imię i nazwisko: MSz
Lokalizacja: B-B

Post autor: szerman »

Bardzo fajny i obszerny artykuł! :D Brakuje mi tylko (tak jak w Twoich pozostałych artykułach) więcej obrazków i ilustracji. Ale i tak najważniejsza jest treść, a tej nic zarzucić nie można.

Awatar użytkownika
Kahless
Karboński antrakozaur
Karboński antrakozaur
Posty: 588
Rejestracja: 23 kwietnia 2008, o 11:11
Lokalizacja: Lublin
Kontakt:

Post autor: Kahless »

Wrzuciłłem kilka ilustracji, ale w necie naprawdę bardzo ciężko znaleźć jakieś porządne rekonstrukcje rynchozaurów. Jak znajdę kiedyś przy okazji jakiś fajny to dotrzucę linka. :) No i szykować się prosze na kolejną dawkę opisów, tak zaniedbywane niedinozaurowej fauny triasowej ;)

Awatar użytkownika
szerman
Neogeński mastodont
Neogeński mastodont
Posty: 4060
Rejestracja: 23 czerwca 2009, o 10:40
Imię i nazwisko: MSz
Lokalizacja: B-B

Post autor: szerman »

Kahless pisze:w necie naprawdę bardzo ciężko znaleźć jakieś porządne rekonstrukcje rynchozaurów
Nie sprecyzowałem: Chodziło mi przede wszystkim o Twoje rysunki ;) Pewnie kilka by się znalazło, więc po co ich szukać po necie 8) Ja natomiast podczas przerwy w dodawaniu dinozaurów do ED postaram się uzupełnić faunę kenozoiku (głównie trąbowce). Wczoraj poprawiłem nieco mastodonta, jak będę mieć czas to zrobię Elaphas, Stegodon, Zygolophodon inne.

Utahraptor
Moderator
Moderator
Posty: 2572
Rejestracja: 22 października 2007, o 18:29

Re: Rhynchosauria

Post autor: Utahraptor »

Biologia, UW

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8245
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Re: Rhynchosauria

Post autor: nazuul »

Artykuł został nieprawidłowo odkrzaczkowany i po polskich znanack są dzienw znaczki: "‚" (u mnie mają formę kwadratów).
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

Utahraptor
Moderator
Moderator
Posty: 2572
Rejestracja: 22 października 2007, o 18:29

Re: Rhynchosauria

Post autor: Utahraptor »

Teraz jest ok?
Biologia, UW

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8245
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Re: Rhynchosauria

Post autor: nazuul »

nie
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

Utahraptor
Moderator
Moderator
Posty: 2572
Rejestracja: 22 października 2007, o 18:29

Re: Rhynchosauria

Post autor: Utahraptor »

Ok, już wiem. Była to kwestia przeglądarki. Teraz powinno być w porządku i dla firefoxa i dla explorera.
Biologia, UW

d_m

Re: Rhynchosauria

Post autor: d_m »

Z noryku Stanów Zjednoczonych opisano właśnie fragmenty trzech kości ramiennych rynchozaura Otischalkia elderae. To najmłodsze formalnie opublikowane wystąpienie tej grupy w zapisie kopalnym.

Spielmann, J.A. i inni, 2013. The first Norian (Revueltian) rhynchosaur: Bull Canyon Formation, New Mexico, U.S.A. W: Tanner, L.H., Spielmann, J.A. and Lucas, S.G., eds., The Triassic System. New Mexico Museum of Natural History and Science, Bulletin 61. Str. 562-566.

Awatar użytkownika
hanys
Jurajski allozaur
Jurajski allozaur
Posty: 1012
Rejestracja: 24 lipca 2008, o 14:37
Lokalizacja: beWYRYhills

Re: Rhynchosauria

Post autor: hanys »

http://paleo.cortland.edu/globaltriassic2/

jest też sporo gadów morskich oraz nowy doswelliid
olej zdrowie, olej życie, najważniejsze wydobycie

Utahraptor
Moderator
Moderator
Posty: 2572
Rejestracja: 22 października 2007, o 18:29

Re: Rhynchosauria

Post autor: Utahraptor »

Dawid Mazurek pisze:Z noryku Stanów Zjednoczonych opisano właśnie fragmenty trzech kości ramiennych rynchozaura Otischalkia elderae. To najmłodsze formalnie opublikowane wystąpienie tej grupy w zapisie kopalnym.

Spielmann, J.A. i inni, 2013. The first Norian (Revueltian) rhynchosaur: Bull Canyon Formation, New Mexico, U.S.A. W: Tanner, L.H., Spielmann, J.A. and Lucas, S.G., eds., The Triassic System. New Mexico Museum of Natural History and Science, Bulletin 61. Str. 562-566.
Brazylijczycy też już donosili, że u siebie mają noryckie rynchozaury. Nie pamiętam w tej chwili pracki. Życie nie trzyma się granic wytyczonych przez człowieka ;) . Inna sprawa gdzie i kiedy jest granica karnik/noryk?
Biologia, UW

Awatar użytkownika
skrecu
Jurajski allozaur
Jurajski allozaur
Posty: 1544
Rejestracja: 11 listopada 2007, o 20:04
Lokalizacja: Wrc

Re: Rhynchosauria

Post autor: skrecu »

"Somewhere, something incredible is waiting to be known" - C.Sagan

ODPOWIEDZ