Ptaki, dinozaury i tkanka tłuszczowa
: 24 kwietnia 2008, o 14:34
Naukowcy z New York Medical College odkryli, dlaczego ptaki, w przeciwieństwie do ssaków, nie są w stanie wydajnie wytwarzać ciepła w tkance tłuszczowej. Być może odkrycie to nie byłoby tak pasjonują ce gdyby nie fakt, że przyczyna tego zjawiska może być zarazem jednym z powodów... wyginięcia dinozaurów.
Ludzie, podobnie jak pozostałe ssaki, wytwarzają w swoich organizmach dwa rodzaje tkanki: żółtą i brunatną . Pierwsza z nich jest dobrze znana wszystkim - to w niej odkłada się nadmiar energii zmagazynowanej w postaci czą steczek tłuszczu. Drugi typ tkanki tĹuszczowej ma innÄ funkcjÄ. Zachodzi w niej produkcja biaĹka zwanego termogeninÄ , naleĹźÄ cego do grupy tzw. rozprzÄgaczy. Ich rola polega na blokowaniu powstawania zwiÄ zkĂłw wysokoenergetycznych, ktĂłre mogĹyby zostaÄ nastÄpnie zuĹźyte jako noĹnik energii. Zamiast tego dochodzi do rozproszenia energii w postaci ciepĹa. Z tego powodu nie powinien dziwiÄ fakt, Ĺźe najwiÄcej brunatnej tkanki tĹuszczowej wytwarzajÄ organizmy naraĹźone na wychĹodzenie, przede wszystkim niedĹşwiedzie brunatne. U ludzi brunatna tkanka tĹuszczowa wystÄpuje u noworodkĂłw oraz - w znacznie mniejszej iloĹci - u dorosĹych.
Gen kodujÄ cy termogeninÄ zwany jest UCP1. Stwierdzono, Ĺźe choÄ wystÄpuje on u ssakĂłw, u ptakĂłw zostaĹ w drodze ewolucji wyeliminowany. Podobna sytuacja ma miejsce u jaszczurek. PorĂłwnanie tych danych z danymi na temat historii ewolucji kolejnych gatunkĂłw wykazaĹo, Ĺźe do usuniÄcia wspomnianego genu niemal na pewno doszĹo u wspĂłlnego przodka jaszczurek i ptakĂłw. Wiadomo takĹźe, Ĺźe ten sam przodek w drodze ewolucji daĹ poczÄ tek linii rozwojowej dinozaurĂłw. Oznacza to, Ĺźe najprawdopodobniej takĹźe te wielkie gady byĹy pozbawione zdolnoĹci syntezy termogeniny. Gdyby rzeczywiĹcie tak byĹo, oznaczaĹoby to znacznie wyĹźszÄ podatnoĹÄ na spadek temperatury otoczenia, np. w wyniku pojawienia siÄ na niebie gÄstych chmur po uderzeniu w powierzchniÄ Ziemi meteorytu.
SzczegĂłĹy wykonanych badaĹ opisano w najnowszym numerze czasopisma BMC Biology